Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 111 përshkruan përmbajtjen e masës disiplinore “shkarkim nga detyra” që jepet ndaj magjistratit në përfundim të procedimit disiplinor. Kjo masë disiplinore përcaktohet në nenet 140 pika 2 dhe 148/d pika 2 të Kushtetutës, sipas të cilave gjyqtari/prokurori shkarkohet nga Këshilli kur: a) kryen shkelje të rënda profesionale ose etike që diskreditojnë pozitën dhe figurën e tij gjatë ushtrimit të detyrës; b) është dënuar me vendim të formës së prerë për kryerjen e një krimi. Shkarkimi nga detyra listohet në nenin 105 pika 1 shkronja ‘dh’ e Ligjit për Statusin si masa më e rëndë disiplinore, ndërsa neni 111 përcakton përmbajtjen e kësaj mase.

     

    2. Qëllimi i nenit 111 është të garantojë zbatimin e parimit të ligjshmërisë në procedimin disiplinor, në aspektin e mosdënimit pa ligj [paragrafi 11 i komenteve të nenit 100]. Mosdënimi pa ligj në procedimin disiplinor të magjistratit kërkon që masa disiplinore të përcaktohet qartësisht nga ligji. Nga ana tjetër, në mënyrë të tërthortë, rregullat e nenit 111 disiplinojnë veprimtarinë e Këshillave, si dhe ofrojnë garanci procedurale për magjistratin, ndaj të cilit fillon një procedim disiplinor.
  • Objekti
    3. Neni 111 është një prej dispozitave që përshkruajnë llojet e masave disiplinore, të cilat janë vendosur tek dispozitat e përgjithshme të Pjesës V të Ligjit për Statusin për Përgjegjësinë Disiplinore, Civile dhe Penale të magjistratit. Ajo vjen e renditur e pesta dhe e fundit tek llojet e masave disiplinore. Renditja e saj është tregues edhe i rëndësisë së saj. Meqë neni 105, që tregon të gjitha llojet e masave disiplinore, i liston ato me rend ngjitës për nga ashpërsia, “shkarkimi nga detyra” është masa më e ashpër tek masat shumë të rënda.

     

    4. Struktura e vetë nenit 111 është e thjeshtë dhe e ngjashme me ato të dispozitave mbi masat disiplinore (nenet 106-111 të Ligjit për Statusin). Neni 111 përbëhet nga dy pika, ku pika 1 tregon 2 rastet se kur jepet masa disiplinore e shkarkimit nga detyra. Ndërsa pika 2, shton hipotezat e shkarkimit nga detyra për magjistratin që ushtron detyrën tek prokuroria apo gjykata e posaçme.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    5. Lidhur me subjektet, neni 111 i kundrejtohet në mënyrë të shprehur Këshillave që në përfundim të procedimit disiplinor të japin një prej sanksioneve disiplinore të listuara. Megjithatë, kjo normë është e zbatueshme në radhë të parë nga ILD, i cili në raportin përfundimtar të hetimit disiplinor që propozon fillimin e procedimit disiplinor është i detyruar të propozojë caktimin e masës disiplinore (neni 133 pika 3 shkronja ‘e’ e Ligjit për Statusin) dhe në vijim, në seancën dëgjimore disiplinore është i detyruar të propozojë masën disiplinore që duhet të merret ndaj magjistratit (neni 142 pika 3 shkronja ‘a’ e Ligjit për Statusin). Nga ana tjetër, edhe vetë magjistrati, në zbatim të të drejtës për t’u mbrojtur përgjatë procedimit disiplinor, i referohet kësaj dispozite për të prapësuar mbi rregullshmërinë e procesit që zhvillohet ndaj tij (nenet 129 dhe 141 të Ligjit për Statusin). Së fundmi, lidhur me subjektet, duhet evidentuar se pika 1 e nenit 111 është e zbatueshme për të gjithë magjistratët, në të gjitha nivelet, ndërsa pika 2 e tij i referohet vetëm magjistratit që ushtron funksionin në gjykatën apo në prokurorinë e posa?me.

     

    6. Megjithëse neni 135 i Ligjit për Statusin, kur rregullon marrëveshjen e pranimit midis ILD dhe magjistratit (pjesë e së cilës është edhe dakordësimi për masën disiplinore), nuk e përjashton masën e shkarkimit nga detyra, është e vështirë të mendohet marrëveshje midis palëve për këtë lloj mase, pasi magjistrati me marrjen e kësaj mase nuk ka asnjë përfitim. Rrjedhimisht, nuk duket që kjo dispozitë të zbatohet nga ILD dhe magjistrati kur dakordësojnë marrëveshjen e pranimit.

     

    7. Masa disiplinore “shkarkim nga detyra” ka si qëllim thelbësor të deklarojë përgjegjësinë disiplinore të magjistratit për shkak të shkeljes disiplinore që ai ka kryer dhe ta largojë atë përfundimisht nga funksioni. Gjithashtu, kjo masë ka si qëllim të riparojë dëmin e interesit publik që ka ardhur nga shkelja disiplinore, qoftë edhe në formën e cenimit të besimit publik tek sistemi i drejtësisë. Së fundmi, kjo masë disiplinore ka edhe efekt parandalues të përgjithshëm ndaj magjistratëve të tjerë, duke dhënë mesazhin se shkelje të tilla disiplinore hetohen dhe sanksionohen me shkarkim nga detyra.

     

    8. “Shkarkimi nga detyra” është sanksioni më i rëndë disiplinor, që sipas nenit 111 të Ligjit për Statusin vërteton përgjegjësinë disiplinore të magjistratit për një shkelje shumë të rëndë, që e bën atë të papërshtatshëm ose të padenjë për të vazhduar ushtrimin e funksionit. Papërshtatshmëria ose padenjësia e magjistratit për të vazhduar funksionin mund të ketë si shkak: (i) dënimin e magjistratit për kryerjen e një krimi; (ii) paaftësinë e rëndë dhe dukshme të magjistratit; ose (iii) sjellje të kryer me pakujdesi të rëndë, që shkel haptazi vlerat themelore të sistemit gjyqësor dhe të prokurorisë.

     

    9. Masa disiplinore “shkarkim nga detyra” vërteton përgjegjësinë disiplinore të magjistratit për një shkelje shumë të rëndë disiplinore. Rëndësia e shkeljes përcaktohet nga Këshilli duke zbatuar kriteret e pikës 1 të nenit 115 të Ligjit për Statusin. Për më shumë informacion mbi rëndësinë e shkeljeve disiplinore, referohu tek pika 9 e komenteve të nenit 106. Shkalla shumë e rëndë e shkeljes është një tregues shtesë, që edhe masa disiplinore “shkarkim nga detyra” bën pjesë tek masat disiplinore shumë të rënda. Ky konkluzion konfirmohet jo vetëm nga përmbajtja e saj, që ka penalitetin e largimit të magjistratit nga detyra, por edhe nga ndalimi i shuarjes së saj. Konkretisht, sipas nenit 150 pika 3 të Ligjit për Statusin, “shkarkimi nga detyra” as nuk shuhet dhe as nuk fshihet nga Regjistri Disiplinor.

     

    10. Kur verifikohet hipoteza e dënimit penal të magjistratit për kryerjen e një krimi me vendim penal të formës së prerë, është e qartë që padenjësia e tij prezumohet. Kjo nuk është e rastit, por lidhet me thelbin e vendimit penal të dënimit për një krim, që vërteton fajësinë e magjistratit për një vepër penale relativisht të rëndë – të llojit krim. Tek e fundit, deklarimi fajtor për një krim tregon se magjistrati ka shkelur me faj dispozita ligjore, që marrin në mbrojtje marrëdhënie dhe vlera të rëndësishme të shoqërisë, të cilat pikërisht për shkak të rëndësisë së lartë shoqërore që kanë, janë marrë në mbrojtje nga ligji penal dhe veprimet kundër tyre janë kualifikuar si vepra penale të llojit krim. Teksti i nenit 111 nuk tregon në mënyrë të drejtpërdrejtë nëse vendimi penal për kryerjen e një krimi duhet të jetë i formës së prerë. Megjithatë, përgjigjen e kësaj çështjeje e jep neni 140 pika 2 shkronja ‘b’ e Kushtetutës, që përcakton shprehimisht kushtin që vendimi penal të jetë i formës së prerë.

     

    11. Dënimi penal i magjistratit për kryerjen e një krimi për t’i dhënë shkak masës disiplinore të shkarkimit nga detyra lidhet me kohën e marrjes formë të prerë të vendimit të dënimit penal të magjistratit. Nëse dënimi penal verifikohet se ka ndodhur përpara emërimit të magjistratit, atëherë pasoja është e ndryshme. Në këtë rast, nëse magjistrati është në procedurën e pranimit në formimin fillestar të Shkollës së Magjistraturës apo në procedurën e emërimit të tij, ky fakt përbën kusht pengues për emërimin e tij në detyrë (shih nenet 28 shkronja ‘d’, neni 32 pika 4 shkronja ‘c’, nenet 35 pika 1 shkronja ‘c’ dhe neni 36 pika 2 shkronja ‘a’ të Ligjit për Statusin). Nëse magjistrati është emëruar në detyrë, atëherë verifikimi i dënimit penal të tij me vendim penal të formës së prerë përpara emërimit, i jep shkak procedurës së mbarimit të statusit të magjistratit, që kryhet nga Këshilli sipas nenit 64 pika 1 shkronja ‘b’ dhe nenit 66 pika 1 shkronja ‘a’ të Ligjit për Statusin, pasi dënimi për një vepër penale përbën kusht të pazgjedhshmërisë së magjistratit. Një ndryshim tjetër lidhet edhe me natyrën e veprës penale, ku në rastin e emërimit të magjistratit, standardi është më i lartë pasi ligji i referohet kushtit të mos jetë dënuar penalisht me vendim të formës së prerë, që do të thotë se ky kusht përfshin edhe kryerjen e veprave penale të llojit kundërvajtje. Ndërsa në rastin e procedimit disiplinor, Kushtetuta dhe ligji i referohen konceptit të krimit.

     

    12. Hipoteza “paaftësi e rëndë dhe e dukshme” për shkarkimin nga detyra të magjistratit lidhet me papërshtatshmërinë e tij nga pikëpamja profesionale. Kjo hipotezë e vendosur në shkronjën ‘b’ të pikës 1 të nenit 111 lidhet me hipotezën kushtetuese “shkelje të rënda profesionale që diskreditojnë pozitën dhe figurën e gjyqtarit/prokurorit gjatë ushtrimit të detyrës” të parashikuara nga nenet 140 pika 2 shkronja ‘a’ dhe 148/d pika 2 shkronja ‘a’ të Kushtetutës. Cilësorët “e rëndë” dhe e “dukshme” tregojnë shkallën më të rëndë të paaftësisë, që e bën të papërshtatshëm magjistratin për të ushtruar funksionin. Rasti më i zakonshëm i verifikimit të aftësive profesionale të papërshtatshme për pozicionin ka lidhje me hetimin disiplinor të magjistratit nga ILD bazuar në raportin e vlerësimit profesional dhe etik të miratuar nga Këshilli për magjistratin. Kjo është arsyeja, që neni 95 pika 6 e Ligjit për Statusin, që përshkruan vendimin e Këshillit për vlerësimin profesional dhe etik të magjistratit, përcakton shprehimisht se kur magjistrati ose kryetari vlerësohet “i pamjaftueshëm” (që është niveli më i ulët i vlerësimit), atëherë Këshilli i dërgon raportin e vlerësimit ILD-së.

     

    13. Hipoteza “paaftësi e rëndë dhe e dukshme” që i jep shkak shkarkimit nga detyra të magjistratit është koncept i ndryshëm nga paaftësia fizike dhe mendore e magjistratit. Kjo e fundit i jep shkak mbarimit të statusit të magjistratit sipas nenit 64 pika 1 shkronja ‘d’ dhe nenit 67 të Ligjit për Statusin dhe i referohet atyre rasteve, kur magjistrati është në pamundësi për të ushtruar detyrën për shkak të kushteve fizike apo mendore të tij.

     

    14. Hipoteza e tretë e shkarkimit nga detyra që përcaktohet nga neni 111 pika 1 shkronja ‘b’ është “sjellje e kryer me pakujdesi të rëndë, që shkel haptazi vlerat themelore të sistemit gjyqësor dhe të prokurorisë”. Dy janë elementët që përbëjnë këtë hipotezë. Së pari, sjellja e magjistratit të ketë shkelur haptazi vlerat themelore të sistemit gjyqësor dhe të prokurorisë, që nënkupton që shkelja e këtyre vlerave të jetë e dukshme apo flagrante. Vlerat themelore të sistemit gjyqësor dhe të prokurorisë janë përshkruar në nenin 3 të Ligjit për Statusin, të cilat në mënyrë të përmbledhur janë: detyrimi për të ushtruar funksionin në përputhje me Kushtetutën dhe ligjin; pavarësia në ushtrimin e funksionit; paanësia në ushtrimin e funksionit; kujdesi për forcimin e besimit publik dhe kujdesi në ushtrimin e detyrës. Së dyti, sjellja e magjistratit të verifikohet se është kryer me faj, i cili duhet të jetë të paktën në formën e pakujdesisë së rëndë. Është e qartë që identifikimi i formës së fajit të magjistratit dhe i shkallës së tij është një proces vlerësimi nga ILD dhe Këshilli, bazuar në faktet e shkeljes disiplinore dhe në qëndrimin e magjistratit. Aktualisht, vështirësia praktike e këtij elementi lidhet me referencën që neni 111 pika 1 shkronja ‘b’ bën tek neni 101 shkronja ‘b’ të Ligjit për Statusin, që është shfuqizuar nga Gjykata Kushtetuese me vendimin nr. 34, datë 10.04.2017 me argumentin se teksti i tij nuk plotësonte standardin kushtetues të qartësisë dhe kuptueshmërisë së tekstit, të nevojshëm për të garantuar parimin e sigurisë juridike[1].

     

    15. Krahas 3 hipotezave të mësipërme, për magjistratin që ushtron detyrën në prokurorinë ose gjykatën e posaçme për gjykimin e veprave penale të korrupsionit dhe të krimit të organizuar, papërshtatshmëria ose padenjësia mund të ketë si shkak edhe: (iv) përhapjen e informacionit sensitiv, me pakujdesi të rëndë ose me dashje; ose (v) shkelje tjetër të rëndë. Hipoteza e fundit është e hapur, duke i lënë diskrecion ILD-së dhe Këshillit respektiv për ta zbatuar rasti pas rasti, por duke e lidhur natyrën e rëndë të shkeljes së magjistratit të specializuar, me funksionin e tij të specializuar dhe me konkluzionin se lloji i shkeljes së kryer e bën atë të padenjë apo të papërshtatshëm për të vijuar ushtrimin e funksionit të magjistratit, qoftë edhe në një pozicion më të ulët në linjë vertikale apo në linjë të juridiksionit të përgjithshëm. Edhe në këtë rast, zbatimi i kësaj hipoteze ka vështirësi pasi përmban referencë në nenin 101 shkronja b) të ligjit për statusin që është shfuqizuar nga GjK.

     

    16. Shkarkimi nga detyra është një masë disiplinore që ekzekutohet menjëherë nëpërmjet largimit nga funksioni të magjistratit. Kjo masë ekzekutohet nga vetë magjistrati dhe institucioni ku ai ushtron detyrën, nga e cila është shkarkuar. Ekzekutimi i kësaj mase krijon marrëdhënien Këshill – kryetar i institucionit – magjistrati me masë disiplinore, të cilët duhet të ndërmarrin menjëherë veprimet e duhura për dorëzimin e detyrës nga magjistrati. Në këtë drejtim, neni 148 pika 2 shkronja ‘c’ e Ligjit për Statusin ngarkon Këshillin që brenda një jave të marrë masat e duhura për të siguruar zbatimin e masës disiplinore “shkarkim nga detyra”.

     

    [1] Shih paragrafët 70-76 të vendimit nr. 34, datë 10.04.2017 të Gjykatës Kushtetuese, kërkues Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve dhe Unioni i Gjyqtarëve, për kushtetutshmërinë e Ligjit për Statusin.

  • Konteksti historik
    17. Në Shqipëri, përpara miratimit të Ligjit për Statusin, sanksionet disiplinore të gjyqtarëve dhe të prokurorëve përcaktoheshin nga ligjet nr. 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor në RSh”, i ndryshuar dhe nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në RSh”, i ndryshuar. Kështu në nenin 33 pika 2 të ligjit nr. 9877/2008 listoheshin gjithsej 5 masa, ndër të cilat bënte pjesë edhe shkarkimi nga detyra[1]. Ndërsa në nenin 33 pika 1 të ligjit nr. 8737/2001 listoheshin 4 masa disiplinore që mund të jepeshin ndaj të gjithë prokurorëve (me përjashtim të Prokurorit të Përgjithshëm), tek të cilat bënte pjesë edhe shkarkimi nga detyra. Shkarkimi nga detyra ishte masa e vetme disiplinore që parashikohej për përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë, si dhe për Prokurorin e Përgjithshëm, nëse verifikohej shkelje e Kushtetutës, kryerja e një krimi, paaftësia mendore a fizike ose akte e sjellje që diskreditonin figurën e gjyqtarit/prokurorit[2].

     

    18. Gjykata Kushtetuese ka interpretuar shprehjen “akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën…”, parashikuar nga nenet 128, 140 dhe 149, pika 2 të Kushtetutës, si një hipotezë që përmbledh në vetvete një sërë elementesh, të cilët mund dhe duhet të identifikohen rast pas rasti nga organi përkatës që merr vendimin për shkarkimin e gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese, të gjyqtarit të Gjykatës së Lartë dhe Prokurorit të Përgjithshëm. Ato lidhen me akte dhe sjellje e parregullta e të padenja që këta funksionarë të lartë kryejnë gjatë ushtrimit të detyrës, për shkak të saj, por edhe jashtë detyrës. Këto veprime apo mosveprime që analizohen në bazë të rrethanave të kryerjes së tyre, momentit subjektiv si dhe nga dëmet që ato i sjellin shoqërisë e shtetit, janë të asaj natyre që e bëjnë të pamundur kryerjen e mëtejshme të funksioneve kushtetuese nga këto subjekte. Shprehja “shkelje e rëndë e ligjit gjatë ushtrimit të funksioneve” nga Prokurori i Përgjithshëm, parashikuar nga neni 149, pika 2 të Kushtetutës lidhet me një sërë elementesh që kanë të bëjnë me ato shkelje të dispozitave ligjore të kryera gjatë ushtrimit të detyrës dhe për shkak të saj. Këto shkelje marrin karakterin e rëndë të tyre lidhur ngushtë me rëndësinë e ligjit të shkelur, me pasojat e ardhura, apo që mund të vinin nga shkelja, me frekuencën e shkeljes, kohëzgjatjen e pasojave dhe të vështirësive për riparimin e tyre, si dhe me qëndrimin subjektiv që mban autori i shkeljes kundrejt saj dhe pasojës së ardhur[3].

     

    19. Procedura e shkarkimit nga detyra e gjyqtarit apo e prokurorit i është nënshtruar disa herë kontrollit nga Gjykata Kushtetuese për cilësinë e procesit të rregullt ligjor. Në mënyrë të përmbledhur, nga kjo jurisprudencë është pranuar se vlerësimi i veprimeve të gjyqtarit, pasoja e ardhur dhe masa disiplinore që duhet marrë, janë në kompetencën e Këshillit të Lartë të Drejtësisë dhe të Gjykatës së Lartë. Kushtetuta ka parashikuar në disa norma detyrimin e gjyqtarëve për të respektuar me përpikmëri Kushtetutën, ligjet dhe për të ruajtur paanësinë e figurën e pastër në funksion të dhënies së një drejtësie bindëse. Nëse konstatohen raste të inkriminimit të gjyqtarëve, akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën e figurën e gjyqtarit ose pamjaftueshmëri profesionale, neni 147/6 i Kushtetutës ka ngarkuar Këshillin e Lartë të Drejtësisë të mbajë qëndrimet e duhura deri në shkarkimin nga detyra të gjyqtarit[4]. Nga ana tjetër, gjyqtari nuk mund të shkarkohet nga detyra për mënyrën e interpretimit dhe të zbatimit të ligjit, për sa kohë që nga rrethanat objektive dhe subjektive nuk rezulton se veprimet e tij mund të kenë qenë të qëllimshme dhe në kundërshtim të hapur dhe flagrant me ligjin apo me praktikat unifikuese të gjykatave më të larta[5].

     

    20. Ligji për Statusin, ishte pjesë e paketës së ligjeve, të Reformës së thellë të Drejtësisë të vitit 2016. Në Analizën e Sistemit të Drejtësisë është identifikuar problematika specifike që lidhej me procedurën parlamentare të shkarkimit të gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë dhe të Prokurorit të Përgjithshëm, me zgjidhjen që ?ështja e përgjegjësisë disiplinore të tyre të vendosej në kompetencën e Këshillit. Po ashtu, është identifikuar si problematikë mungesa e diferencimit të paaftësisë fizike dhe mendore të gjyqtarit, si rast që nuk duhet të njësohet me përgjegjësinë disiplinore të tij me pasojë shkarkimin nga detyra. Në relacionin shpjegues të Ligjit për Statusin, si dhe gjatë shqyrtimit dhe miratimit të projektligjit nga Komisioni i Posaçëm për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, është diskutuar për masat disiplinore në përgjithësi, duke evidentuar gamën e ngushtë të tyre dhe problematikën që ato krijonin me parimin e proporcionalitetit. Rrjedhimisht, për më shumë informacion të përgjithshëm mbi masat disiplinore tek dokumentet parlamentare referohu paragrafëve 22-24 të komenteve të nenit 105.

     

    [1] Shih për më shumë informacion për masat disiplinore të mëparshme, Projekti i Binjakëzimit për Këshillat Gjyqësorë Itali, Spanjë dhe Shqipëri, “Mbështetje për Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe Inspektoratin e tij”, (botimi I^rë, Çelësi Design and Publicity, 2008), faqe 161-163.

    [2] Shih nenet 140 dhe 149 pika 2 të Kushtetutës, përpara ndryshimit me ligjin nr. 76/2016.

    [3] Shih vendimin nr. 75, datë 19.04.2002 të Gjykatës Kushtetuse, kërkues një grup deputetësh, për interpretimin përfundimtar të neneve 128, 140 dhe 149 pika 2 të Kushtetutës.

    [4] Shih paragrafët 3-4 në faqen 2 të vendimit nr. 12, datë 17.06.2004 të Gjykatës Kushtetuese, kërkues I.D, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për shkarkimin nga detyra e gjyqtarit, si dhe të vendimit të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

    [5] Shih paragrafin 4 të faqes 8 të vendimit nr. 17, datë 12.11.2004 të Gjykatës Kushtetuese, kërkuese M.M, për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për shkarkimin nga detyra e gjyqtarit, si dhe të vendimit të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatë së Lartë.

  • Legjislacioni ndërkombëtar
    21. Dokumentet bazë ndërkombëtare të përdorura për konceptimin dhe përfshirjen e rregullave për përgjegjësinë disiplinore tek Ligji për Statusin, siç citohet edhe në relacionin shpjegues, janë Raporti i ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, dhe Opinionin nr. 3(2002) i Këshillit Konsultativ të Gjyqtarëve Evropianë, mbi rregullat dhe parimet që normojnë sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti etikën, paanshmërinë dhe papajtueshmërinë me detyrën.

     

    22. Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Evropianë në Opinionin nr. 3(2002) ka sjellë në vëmendje të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës parimet dhe rregullat që udhëheqin sjelljen profesionale të gjyqtarëve, në veçanti ato për etikën, sjelljen e papajtueshme dhe të paanësisë. Në paragrafin 77 pika vi), ky Opinion konkludon se “sanksionet në dispozicion të një autoriteti të tillë në rast të shkeljes së provuar duhet të përcaktohen, sa më shumë të jetë e mundur në kushte specifike, nga statuti apo karta themelore e gjyqtarëve, si dhe duhet të zbatohen në mënyrë proporcionale”.

     

    23. Raporti i ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, i miratuar në Hagë 5 Qershor 2015, ndër të tjera, thekson se “palëvizshmëria dhe siguria në detyrë janë elemente ky?e të pavarësisë gjyqësore, që parandalojnë largimin e gjyqtarit nga detyra pa pëlqimin e tij/saj. Megjithatë, rëndësia e pushteteve që i jepen gjyqtarit dhe besimi i publikut tek gjyqësori kërkojnë mekanizma për t’i bërë anëtarët e gjyqësorit të përgjegjshëm. Kjo përfshin largimin nga detyra, në ?do rast ku provohet sjellje e gjyqtarit që e bën atë të papërshtatshëm të vazhdojë detyrën. Ka gjithashtu një nevojë të dukshme për kujdes në përcaktimin e përgjegjësisë disiplinore të gjyqtarit, që bazohet në kërkesën për të ruajtur pavarësinë gjyqësore dhe lirinë nga çdo presion i papërshtatshëm që ushtrohet nga degët e tjera të pushtetit, anëtarët e tjerë të gjyqësorit, media, shoqëria dhe madje edhe palët ndërgjyqëse. Rrjedhimisht, një emërim i përhershëm në gjyqësor duhet të përfundojë vetëm në rast të shkeljeve të rënda të disiplinës ose të ligjit penal”[1].

     

    24. Standardi për palëvizshmërinë e gjyqtarit nga detyra, me përjashtim të rasteve kur provohen shkaqe të rënda që e bëjnë atë të papërshtatshëm për vazhdimin e detyrës, gjenden të mishëruara në një numër relativisht të lartë aktesh ndërkombëtare, ku spikasin: Rekomandimi nr. (2010)12 i Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efi?enca dhe përgjegjësitë, i cili fjalinë e dytë të paragrafit 50, konfirmon se “një emërim i përhershëm duhet të përfundojë vetëm në rastet e shkeljeve të rënda disiplinore ose të parashikimeve penale të përcaktuara me ligj apo kur gjyqtari nuk mund t’i përmbushë më funksionet gjyqësore”; Karta Evropiane për Statusin e Gjyqtarit, e cila në fjalinë e dytë të parimit 7.1 për Përfundimi i Detyrës rekomandon se “Ka nevojë për vigjilencë mbi kushtet në të cilat punësimi i gjyqtarëve përfundon. Është e rëndësishme të përcaktohet një listë shteruese e shkaqeve për përfundimin e punësimit. Këto raste janë kur gjyqtari jep dorëheqjen, është certifikuar nga pikëpamja mjekësore si fizikisht i papërshtatshëm për të vazhduar detyrën gjyqësore, mbush moshën e pensionit, përfundon mandatin e caktuar për detyrën ose shkarkohet në bazë të përgjegjësisë disiplinore”; Projekt Parimet mbi Pavarësinë e Gjyqësorit (Parimet e Sirakuzës) 1981 në nenin 16 mbi Largimin, që përcakton se “një gjyqtar nuk duhet të jetë subjekt i largimit nga detyra, përve?se, inter alia, për shkak të neglizhencës së rëndë ose të përsëritur, ai e tregon veten se është dukshëm i papërshtatshëm për të mbajtur pozicionin e gjyqtarit”; si dhe Masat për Zbatimin Efektiv të Parimeve të Bangalorit për Sjelljen Gjyqësore 2010, që në nenin 16 pika “Largimi i gjyqtarit nga detyra” rekomandon “një gjyqtar mund të largohet nga detyra për, inter alia, paaftësi të rëndë ose sjellje që është haptazi në kundërshtim me pavarësinë, paanësinë dhe integritetin e gjyqësorit”.

     

    [1] Shih Raportin e ENCJ “Standardet Minimale Gjyqësore V, Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve”, 5 Qershor 2015, në

    https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_minimum_standards_v_adopted_ga_june_2015.pdf, versioni në gjuhën angleze vizituar për herë të fundit më 28.01.2018, faqe 6.

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Raporte, opinione, rekomandime dhe deklarata 

  Rrjeti Evropian i Këshillave të Gjyqësorit, Standardet Minimale Gjyqësore V: Procedimet disiplinore dhe përgjegjësia e gjyqtarëve, 5 Qershor 2015 (Versioni në gjuhën angleze https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_minimum_standards_v_adopted_ga_june_2015.pdf, vizituar për herë të fundit në datën 28.01.2018); 

  Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Evropianë, Opinioni Nr. 3(2002) për rregullat dhe parimet e qeverisjes së sjelljes profesionale të gjyqtarëve, veçanërisht etikës, paanshmërisë dhe papajtueshmërisë me detyrën i Këshillit (Versioni në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CCJE=FEF2E0&BackColorIntranet=FEF2E0&BackColorLogged=c3c3c3&direct=true, vizituar për herë të fundit më 28.01.2018); 

  Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës, Rekomandimi nr. (2010)12 për shtetet anëtare për gjyqtarët: pavarësia, efi?enca dhe përgjegjësitë (Versioni në gjuhën angleze https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&Ref=CM/ColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383&direct=true , vizituar për herë të fundit më 28.01.2018); 

  Këshilli i Evropës, mbledhja shumëpalëshe mbi statutin e gjyqtarëve në Evropë, Karta Evropiane për Statusin e Gjyqtarit, (versioni në gjuhën angleze

  https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1766485&direct=true, vizituar për herë të fundit më 28.01.2018); 

  Komiteti i Ekspertëve me Gjyqtarë dhe Prokurorë, Projekt Parimet mbi Pavarësinë e Gjyqësorit (Parimet e Sirakuzës), 1981 (versioni në gjuhën angleze http://www.cristidanilet.ro/docs/Siracusa%20Principles.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.01.2018); 

  Grupi i Integritetit Gjyqësor, Masat për Zbatimin Efektiv të Parimeve të Bangalorit për Sjelljen Gjyqësore, 2010, (versioni në gjuhën angleze http://www.yargitay.gov.tr/sayfa/uluslararasi-belgeler/documents/bangaloreetigi.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.01.2018).

• Materiale legjislative

  Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, vizituar për herë të fundit më 28.01.2018; 

  Relacioni për projektligjin “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2016/07/Relacioni-1.pdf, vizituar për herë të fundit më 21.02.2018; 

  Procesverbal datë 24.06.2016 i Komisionit të Posaçëm  për Reformën në Drejtësi, për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në Republikën e Shqipërisë”, http://reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf vizituar për herë të fundit më 28.01.2018.

• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta: 

  Neni 140 pikat 1 dhe 2 “gjyqtari mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit” dhe “gjyqtari shkarkohet kur”; 

  Neni 148/d pikat 1 dhe 2 “prokurori mban përgjegjësi disiplinore, sipas ligjit” dhe “prokurori shkarkohet kur”; 

  Neni 147/a pika 1 shkronja b) “KLGj ... vendos për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të të gjitha niveleve”; 

  Neni 149/a pika 1 shkronja b) “KLP ... vendos për masat disiplinore ndaj prokurorëve të të gjitha niveleve”; dhe 

  Neni 147/d pika 1 “ILD është përgjegjës për verifikimin e ankesave, hetimin me nismë  të shkeljeve dhe fillimin e procedimit disiplinor ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të të gjitha niveleve”.

   

  Ligji: 

  Neni 2 shkronja ë), neni 48 pika 8, neni 77 shkronja ë), neni 100, neni 129, neni 133 pika 3 shkronja ‘e’, neni 141, neni 142 pika 3 shkronja ‘a’, neni 173 pikat 3 dhe 4 të ligjit nr. 96/2016 “Për statusin e gjyqtarëve dhe të prokurorëve në RSh”; 

  Neni 7 pika 1 shkronja ‘ç’, neni 19 pika 3 shkronja ‘i’, neni 105 pika 1 shkronja ‘ç’, neni 119 pika 3 shkronja ‘i’, neni 199 pika 1 shkronja ‘d’, neni 209 pika 5 shkronja ‘ç’, neni 221 pika 1 shkronja ‘b’ të ligjit nr. 115/2016 “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë”.

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime

  Vendime të Gjykatës Kushtetuese 

  Vendimi nr. 75, datë 19.04.2002 i Gjykatës Kushtetuese, kërkues një grup deputetësh të Kuvendit, për interpretimin përfundimtar të neneve 128, 140 dhe 149 pika 2 të Kushtetutës. 

  Vendimi nr. 12, datë 17.06.2004 i Gjykatës Kushtetuese, kërkues I.D., për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për shkarkimin nga detyra e gjyqtarit, si dhe të vendimit të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë. 

  Vendimi nr. 17, datë 12.11.2004 i Gjykatës Kushtetuese, kërkues M.M., për shfuqizimin e vendimit të KLD-së për shkarkimin nga detyra e gjyqtarit, si dhe të vendimit të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatë së Lartë. 

  Vendimi nr. 34, datë 10.04.2017 i Gjykatës Kushtetuese, kërkues Shoqata Kombëtare e Gjyqtarëve dhe Unioni i Gjyqtarëve, për kushtetutshmërinë e Ligjit për Statusin.

• Bibliografia

  Projekti i Binjakëzimit për Këshillat Gjyqësorë Itali, Spanjë dhe Shqipëri, “Mbështetje për Këshillin e Lartë të Drejtësisë dhe Inspektoratin e tij”, (botimi I^rë, Çelësi Design and Publicity, 2008).

• Arkiva

  Ligje 

  Nenet 140 dhe 149 pika 2 të Kushtetutës, përpara ndryshimit me ligjin nr. 76/2016; 

  Neni 33 pika 2 e ligjit nr. 9877/2008 “Për organizimin e pushtetit gjyqësor”, i ndryshuar; 

  Neni 33 pika 1 e ligjit nr. 8737/2001 “Për organizimin dhe funksionimin e prokurorisë në RSh”, i ndryshuar.