Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi

    1. Qëllimi i këtij neni është që nëpërmjet vendosjes së procedurave standarte për zbatimin e masës së shmangies të garantojë mbrojtjen e interesit më të lartë të të miturit, integrimin social, mbrojtjen e të drejtave të të miturve, promovimin e riintegrimit të të miturit në konflikt me ligjin penal dhe që i mituri të luajë në shoqëri një rol sa më të dobishëm. Gjithashtu përmes këtij neni synohet të nxitet dhe garantohet rishoqërizimi dhe rehabilitimi i të miturit që ka kryer vepër penale, kjo në përputhje dhe me nenin 2 të këtij Kodi.

    2. Ky nen është me natyrë kryesisht procedurale. Neni 56 i KDPM specifikon veç diskrecionit të prokurorit edhe afatin që ka prokurori në dispozicion për të vendosur lidhur me masën e shmangies; mënyrën e marrjes së vendimit që mund të jetë me iniciativën e prokurorit ose me kërkesë të të miturit në konflikt me ligjin ose përfaqësuesit të tij; rëndësinë e pëlqimit të të miturit si kusht pa të cilin nuk ka masë shmangieje; efektin procedurial të vendimit të masës së shmangies; rastet e mospranimit të kërkesës së të miturit nga prokurori dhe rolin e gjykatës lidhur me të. E gjithë kjo procedurë synon zbatimin e masës së shmangies që ka si qëllim zbutjen e pasojave të veprës penale, pajtimin ose ndërmjetësimin e palëve të konfliktuara, si dhe riintegrimin dhe rehabilitimin e të miturit në konflikt me ligjin.

    3. Neni 56 ka si qëllim te evidentojë procedurën që duhet të ndjekë prokurori për zbatimin e masës së shmangies dhe mënyrën se si iniciohet kjo procedurë në rastin e zbatimit të masës së shmangies si alternativë e cila ka si synim për të mos e venë të miturin para përgjegjësisë penale duke i siguruar një edukim nëpërmjet masave të tjera alternative dhënë rast pas rasti sipas natyrës dhe rëndësisë së veprës penale të kryer duke e ndihmuar në këtë mënyrë të riintegrohet në jetën sociale dhe minimizuar mundësinë e kryerjes së një vepre tjetër penale prej tij në të ardhmen.

  • Objekti

    4. Fokusi i nenit 56 është evidentimi i rregullave dhe procedurave që gjejnë zbatim në rastin kur prokurori zbaton masën e shmangies.

    5. Në paragrafin e parë parashikohet organi që sipas këtij neni zbaton këtë procedurë, që është prokurori. Gjithashtu në këtë paragraf përcaktohet momenti procedural se deri në cilën fazë mund të zbatohet kjo masë duke përcaktuar si të tillë momentin deri para se të ketë filluar shqyrtimi gjyqësor i çështjes. Deri në këtë moment prokurori mund të vendosë për zbatimin e masës së shmangies për të pandehurin e mitur në konflikt me ligjin.

    6. Neni 56 ka natyrë përshkruese të hapave proceduralë që duhet të ndiqen gjatë procesit të vendimmarrjes për zbatimin e masës së shmangies. Ky nen evidenton pjesëmarrësit në këtë procedurë që është organi vendimmarrës, prokurori dhe i mituri në konflikt me ligjin dhe përfaqësuesi i tij ligjor ose procedural. Struktura e këtij neni ndalet në dy mënyrat e fillimit të procedurës mbi marrjen e vendimit për masën e shmangies që janë me iniciativë të prokurorit; me kërkesë të të miturit ose përfaqësuesit. Këtu ka vend për një lidhje me komentin e nenit 58 te KDPM me qëllim një kuptim më të plotë të pasojave të zbatimit të masës së shmangies.

  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës

    7. Lidhur me kuptimin e shprehjes “para se të ketë filluar shqyrtimi gjyqësor i çështjes” sipas paragrafit të parë të nenit 56 të këtij Kodi, legjislatori ka bërë kujdes që t’i japë një hapësirë veprimi më të madhe prokurorit për të vendosur për marrjen e vendimit për masën e shmangies. Deri në këtë moment prokurori mund të vendosë për zbatimin e masës së shmangies për të pandehurin e mitur në konflikt me ligjin. Shmangia pasi zbatohet nga prokurori si një masë alternative e detyron atë të marrë vendim për mosfillimin, pezullimin ose pushimin e ndjekjes penale ndaj të miturit në konflikt me ligjin.

    8. Dy janë mënyrat e parashikuara nga legjislatori për t’u iniciuar një procedurë zbatimi për masën e shmangies: e para është me vetë iniciativën e prokurorit dhe e dyta me kërkesë të të miturit në konflikt me ligjin ose përfaqësuesit të tij. Përfaqësuesi i të miturit sipas këtij Kodi mund të jetë përfaqësuesi i tij ligjor ose procedural. Pra legjislatori e ka lënë të hapur këtë mundësi. Përkufizimi “Përfaqësues ligjor” jepet në nenin 3 pika 16 i këtij Kodi. I tillë cilësohet prindi, ose i afërmi i të miturit (pra, personi që ka lidhje të afërt familjare, gjinie ose krushqie me të miturin), neni 3 pika 8 i KDPM, ose kujdestari i të miturit (pra, personi i caktuar si i tillë nga gjykata sipas dispozitave të Kodit të Familjes mbi institutin e kujdestarisë). Përfaqësuesi ligjor merr pjesë në procedurën e drejtësisë penale për të mitur për të mbrojtur interesat e të miturit. Duke ju referuar për analogji nenit 16 të KPP, “gjini e afërt” kuptohet të paralindur, të paslindur, vëllezër e motra, ungjër, emta, nipër, mbesa, fëmijë të vëllezërve dhe të motrave ose krushqi e afërt, vjehërr, vjehrrë, dhëndër, nuse, kunatë, thjeshtri, thjeshtra, njerku e njerka. Përkufizimi “Përfaqësues procedural” jepet në nenin 3 pika 17 i këtij Kodi. I tillë është personi në kuptimin e përcaktuar në ligjin nr. 18/2017   “Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës” përkatësisht neni 3 pika 12 dhe që do të kryejë përfaqësimin procedural të të miturit, sipas parashikimeve të këtij Kodi, neni 3 pika 17 i KDPM. Përfaqësues i të miturit është edhe mbrojtësi i tij/saj.

    9. Fillimi i procedurës për masën e shmangies me iniciativë të prokurorit: Në pikën 3 të nenit përcaktohet se kur masa e shmangies merret me iniciativën e prokurorit, ky i fundit i propozon të miturit në konflikt me ligjin masën e shmangies nga ndjekja penale të cilat janë të parashikuara në nenin 62 të këtij Kodi dhe në mënyrë specifike nga neni 63-69 të KDPM. Prokurori e merr një iniciativë të tillë duke u bazuar në plotësimin e kushteve dhe kritereve që janë të parashikuara në nenin 55 të këtij Kodi për aplikimin e masës alternative të shmangies nga ndjekja penale. Pasi i mituri njihet me masën që i ka propozuar prokurori duhet domosdoshmërisht që ai të japë pëlqimin që përfundimisht prokurori të vendosë zbatimin e saj. Pëlqimi i lirë është një aspekt shumë delikat. Liria e pëlqimit është nëse ndërtohet një vullnet i brendshëm i qartë mbi bazën e një informimi dhe kuptimi të qartë të procesit dhe të efekteve, neni 3, pika 10 i KDPM. Është vendimtare, që i mituri në konflikt me ligjin, të jetë i vetëdijshëm se si do të kryhet procedura e zbatimit dhe ekzekutimit të masës së shmangies, nga cili shërbim dhe nga kush, për pasojat e mundshme, për përfundimet e ndryshme të vendosjes së kësaj mase, për shembull suksesi, dështimi ose zgjidhja e pjesshme. Detyrimi për dhënien e informacionit u takon organeve të drejtësisë penale. Secila palë duhet të informohet veçmas, nëse është nevoja. Një informacion i tillë është i domosdoshëm, që palët të kenë mundësi të ushtrojnë të drejtën e pëlqimit. Organet e drejtësisë penale e marrin çdo vendim duke pasur parasysh interesin me të lartë të fëmijës sipas KDPM, Konventës së OKB Për të Drejtat e Fëmijës dhe Konventën Europiane për Ushtrimin e të Drejtave të Fëmijëve. Pëlqimi i dhënë apo i marrë në kushtet e kërcënimit, kanosjes, mashtrimit apo ndonjë mënyre tjetër të dhunës fizike ose psikike nuk është i vlefshëm dhe e bën të gjithë procedurën e pavlefshme.

    10. Mospranimi i masës së shmangies nga i mituri. Neni 56 pika 4 përcakton se nëse kërkesa/propozimi i prokurorit për zbatimin e masës së shmangies nuk pranohet nga i mituri në konflikt me ligjin, mbahet një procesverbal, në të cilin pasqyrohen arsyet e mospranimit të saj nga i mituri. E rëndësishme është që të kemi një procesverbal me shkrim në të cilin të evidentohen qartazi arsyet e mospranimit nga i mituri të zbatimit të masës së shmangies, i cili nënshkruhet nga të dyja palët e këtij procesi, prokurori dhe i mituri ose, sipas rastit përfaqësuesi i tij ligjor ose procedural. Shprehja ‘Procesverbali nënshkruhet nga prokurori dhe i mituri ose, sipas rastit, përfaqësuesi i tij ligjor ose procedural’ duhet kuptuar që në çdo rast, veç prokurorit dhe të miturit kërkohet edhe nënshkrimi i përfaqësuesit të tij që në varësi të rastit konkret mund të jetë ose përfaqësuesi ligjor ose përfaqësuesi procedural përfshi këtu edhe mbrojtësin e të miturit. Nisur nga lista e personave që janë përfaqësues të tij ligjor ose procedurial, ky detyrim ligjor është plotësisht i mundshëm. Pavarësisht procedurës që do të ndiqet nga organi procedues për mbajtjen e këtij procesverbali, ajo që duhet t'i qëndrojmë shumë strikt është forma e pasqyrimit të arsyeve të mospranimit që duhet të jetë gjithmonë me shkrim, në formën e një procesverbali që mbahet nga organi procedues.

    11. Fillimi i procedurës për masën e shmangies me kërkesë të të miturit në konflikt me ligjin ose përfaqësuesit të tij. Në rastin kur kërkues i zbatimit të masës së shmangies është i mituri në konflikt me ligjin, ky i fundit duhet t’i drejtohet prokurorit me anë të një kërkese të arsyetuar në formën e një vullneti të shprehur me anën e një pëlqimi për zbatimin e masës së shmangies. Ogani kompetent, në këtë rast prokurori, duhet të evidentojë që ekziston vullneti i shprehur i të miturit i materializuar në kërkesën e përpiluar prej tij. I mituri jep pëlqimin dhe bën pranimin "vullnetar" sipas nenit 60 në pikën 2 të këtij Kodi. Ky parim është i padiskutueshëm përderisa nuk merret masa e shmangies nga ndjekja penale pa pëlqimin me shkrim të të miturit. Por, sipas parashikimeve të nenit 59 të KDPM, për këtë kërkohet edhe pëlqimi i përfaqësuesit ligjor të të miturit, ose në rastin kur ai nuk gjendet, ose kur i mituri nuk ka marrëdhënie me të ose përfaqësuesi ligjor ka konflikt interesi me të miturin, merret pëlqimi i përfaqësuesit procedural të caktuar nga organi kompetent. Ky pëlqim jepet me një vullnet të qartë mbi bazën e një informimi dhe kuptimi të qartë të procesit dhe të efekteve sipas kërkesave të nenit 60 të KDPM me qëllim që i mituri, të jetë i vetëdijshëm se si do të kryhet procedura e zbatimit të masës së shmangies, nga cili shërbim dhe nga kush, për pasojat e mundshme, për përfundimet e ndryshme të zbatimit të kësaj mase. Kjo është gjithashtu në përputhje me parimet e pëlqimit të lirë dhe të vullnetarizmit si akte vullneti që e shoqërojnë gjithë procesin e masës së shmangies, duke përfshirë si fazën paraprake, deri në miratimin e saj nga i mituri dhe mandej deri në fund të zbatimit. Autoritetet duhet t’ua bëjnë të qartë këtë palëve, përkatësisht përpara dhe në fillim të procesit. Pasi evidentohen qartë respektimi i këtyre garancive për të miturin, në këtë rast prokurori duhet të shprehet me vendim të arsyetuar nëse do ta pranojë ose jo këtë kërkesë për zbatimin e masës së shmangies.

    12. Refuzimi nga prokurori i kërkesës së të miturit. Kjo vendimmarrje e prokurorit vjen si rezultat e një analize në tërësi të rrethanave dhe fakteve të rastit kur nuk ndodhemi para plotësimit të kushteve dhe kritereve të parashikuara në nenin 55 të këtij Kodi për zbatimin e masës alternative të shmangies nga ndjekja penale të të miturit në konflikt me ligjin. Prokurori në rast refuzimi të kërkesës së të miturit duhet të marrë një vendim të arsyetuar në të cilin të shpjegohen qartë dhe me detaje arsyet e refuzimit dhe ku është bazuar prokurori në këtë vendimmarrje. Ky vendim i njoftohet të miturit dhe përfaqësuesit të tij ligjor ose sipas rastit përfaqësuesit procedural. Legjislatori duke u nisur nga parimi më i rëndësishem i këtij Kodi, mbrojtja e interesit më të lartë të fëmijës, ka parashikuar të drejtën e të miturit në konflikt me ligjin, për t’u drejtuar para gjykatës me kërkesë për zbatimin e masës së shmangies. Kjo në rastin kur prokurori me vendim të arsyetuar ka refuzuar zbatimin e masës së shmangies. Afati për dorëzimin e kësaj kërkese në gjykatë është brenda 15 ditëve nga marrja e njoftimit për vendimin e refuzimit të zbatimit të masës së shmangies të marrë nga prokurori.

  • Konteksti historik

    13. Në legjislacionin shqiptar është hera e parë që parashikohet në nivelin e një Kodi një rregullim i tillë si ai i nenit 56 të KDPM-së ku përcaktohen hapat proceduralë për të marrë vendimin për zbatimin e masës së shmangies nga ndjekja penale e të miturit në konflikt me ligjin. Më konkretisht KPP i miratuar me ligjin nr.7905, datë 21.3.1995, i ndryshuar, nuk e kishte një dispozitë të ngjashme para miratimit të KDPM.

    14. Në kreun e VII, të KDPM për herë parë janë parashikuar masa të tilla si shmangia nga ndjekja penale dhe nga dënimi përmes masave alternative dhe janë parashikuar rregulla të tilla si: kuptimi dhe qëllimi i masave alternative të shmangies, zbatimi i masave alternative të shmangies, nga ndjekja penale, organi kompetent për të zbatuar masën e shmangies nga ndjekja penale, kushtet për zbatimin e masës së shmangies, pëlqimi për masën e shmangies, garancitë e të miturit për marrjen e masës së shmangies, mundësia e prokurorit për kushtëzimin e vendimit, masat alternative të mundshme për shmangien nga ndjekja penale, programet e drejtësisë restauruese dhe/ose ndërmjetësimi, procedura e ndërmjetësimit, këshillimi për të miturin dhe familjen, paralajmërimi me gojë, paralajmërimi me shkrim, masat detyruese, vendosja nën kujdes e të miturit, përmbushja e masave alternative për shmangien nga ndjekja penale, mospërmbushja e masave alternative për shmangien nga ndjekja penale, procedura në rast mospërmbushje të masave alternative për shmangien nga ndjekja penale.

    15. Në Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë ka vërejtur se në nenin 46 të Kodit Penal parashikohen veç të tjerash edhe masat edukuese për të miturit dhe konkretisht vendosja e të miturit në një institucion edukimi. Në praktikë, gjykata ka aplikuar masën edukuese duke urdhëruar vendosjen e të miturit në një institucion edukimi, por në të gjitha rastet kur gjykata ka aplikuar këtë masë, vendimet kanë mbetur të paekzekutuara, për shkak se në vendin tonë aktualisht nuk ka institucione të tilla.

    16. Parë në këndvështrim të Kodit Penal (KP) një lloj mase e ngjashme me masën e shmangies nga ndjekja penale është masa e perjashtimit të të miturit nga dënimi sipas nenit 51 të KP e cila vendosej nga gjykata duke u nisur kjo e fundit nga rrezikshmëria e pakët e veprës penale nga rrethanat konkrete të kryerjes së saj nga sjellja e mëparshme e të miturit. Në këto raste gjykata mund të vendosë dërgimin e të miturit në një institucion edukimi. Një risi që sjell masa e shmangies nga ndjekja penale sipas neni 55 te KDPM është që ajo mund të vendoset edhe nga prokurori gjë e cila me parë në bazë te nenit 52 të KP mund të vendosej vetëm nga gjykata dhe kjo pasi i mituri të deklarohej fajtor. Masa e shmangies nga ndjekja penale është një masë që në çdo rast respekton interesin më të lartë të fëmijës duke mos e vënë atë para përgjegjësisë penale duke i siguruar një edukim nëpërmjet masave të tjera alternative dhënë rast pas rasti sipas natyrës dhe rëndësisë së veprës penale të kryer.

  • Legjislacioni ndërkombëtar

    17. Në kuadrin e legjislacionit ndërkombëtar vlen të sjellim në vëmendje standardet e Konventës së OKB për të Drejtat e Fëmijës e veçanërisht nenin 3 të saj që lidhet me vlerësimin e interesit më të lartë të fëmijës në çdo vendimmarrje e që duhet të konsiderohet nga ana e prokurorit dhe përfaqësuesit e të miturit. Gjithashtu vlen të mbahet në vëmendje edhe neni 12 pika 1 dhe 2 e Konventës së OKB për të Drejtat e Fëmijës lidhur me garantimin e të drejtës së shprehjes.

    18. Rekomandimi (2008) 11 i Këshillit të Ministrave të Këshillit të Evropës mbi rregullat lidhur me dënimin ose masa të tjera kundër fëmijëve të akuzuar. Rekomandimi CM / Rec. (2008) 11 të Komitetit të Ministrave drejtuar shteteve anëtare për ndihmën ndaj viktimave të krimit: Rregullat Evropiane për të miturit që i nënshtrohen sanksioneve ose masave parashikojnë si vijon: "1. Shkelësit e mitur që i nënshtrohen sanksioneve ose masave do të trajtohen me respekt për të drejtat e tyre. 2. Sanksionet ose masat që mund të jepen ndaj të miturve, si dhe mënyra e zbatimit të tyre, do të përcaktohen me ligj dhe në bazë të parimeve të integrimit shoqëror, edukimit dhe parandalimit të shkeljes. 3. Sanksionet dhe masat do të vendosen nga një gjykatë, ose nëse vendosen nga një autoritet tjetër i njohur ligjërisht, ato do të jenë subjekt i një shqyrtimi të shpejtë gjyqësor. Ato do të përcaktohen dhe vendosen për periudhën minimale të nevojshme dhe vetëm për një qëllim legjitim. 4. Mosha minimale për dhënien e sanksioneve ose masave si rezultat i kryerjes së një vepre penale nuk duhet të jetë shumë e ulët dhe duhet të përcaktohet me ligj. 5. Vendosja dhe zbatimi i sanksioneve ose masave bazohet në interesin më të mirë të shkelësve të mitur, të kufizuar nga shkalla e seriozitetit të veprave të kryera (parimi i proporcionalitetit) dhe duke marrë parasysh moshën e tyre, mirëqenien fizike dhe mendore, zhvillimin, kapacitetet dhe rrethanat personale (parimi i individualizimit) të konstatuara kur është e nevojshme nga raportet psikologjike, psikiatrike ose sociale. 6. Për të përshtatur zbatimin e sanksioneve dhe masave ndaj rrethanave të veçanta të secilit rast, autoritetet përgjegjëse për zbatimin e tyre duhet të kenë një shkallë të mjaftueshme të diskrecionit, pa çuar në trajtim të pabarabartë të rëndë. 7. Sanksionet ose masat nuk duhet të poshtërojnë ose të degradojnë të miturit që u nënshtrohen atyre. 8. Sanksionet ose masat nuk zbatohen në atë mënyrë që e rëndojnë karakterin e tyre të munduar tashmë ose paraqesin rrezik të panevojshëm për dëmtime fizike ose mendore. 9. Sanksionet ose masat duhet të zbatohen pa vonesa të panevojshme dhe vetëm në masën dhe për periudhën strikte të nevojshme (parimi i ndërhyrjes minimale). 10. Privimi i lirisë së të miturve duhet të jetë një masë/mjet i fundit dhe duhet të vendoset dhe zbatohet për periudhën më të shkurtër të mundshme. Përpjekje të veçanta duhet të ndërmerren për të shmangur paraburgimin[1].

    19. Rekomandimi nr. R (87) 20 mbi reagimet shoqërore ndaj të miturve të akuzuar për kryerjen e veprave penale inkurajon zhvillimin e procedurave të shmangies dhe ndërmjetësimit. REKOMANDIMI NR R (87) 20 I KOMISIONIT TË MINISTRAVE NË SHTETET ANËTARE PËR REAGIMET SHOQËRORE NDAJ KRIMINALITETIT TË TË MITURVE jep rekomandime per qeveritë e shteteve anëtare që nëse është e nevojshme të rishikojnë legjislacionin e tyre kombëtar duke konsideruar: "Shmangia – Ndërmjetësimi 2. inkurajimin e zhvillimit të procedurave të shmangies dhe ndërmjetësimit në nivelin e prokurorit publik (ndërprerja e procedurave) ose në nivel policor, në vendet ku policia ka funksione të ndjekjes penale, me qëllim parandalimin e hyrjes së të miturve në sistemin e drejtësisë penale dhe vuajtjen e pasojave që vijnë më pas; lidhjen e Bordeve të Mbrojtjes së Fëmijëve ose shërbimeve me zbatimin e këtyre procedurave, 3. marrjen e masave të nevojshme për të siguruar që në këto procedura të merret pëlqimi i të miturit përkundrejt masave për të cilat shmangia është e kushtëzuar dhe, nëse është e nevojshme, të sigurohet bashkëpunimi i familjes së tij, - vëmendje e duhur i kushtohet të drejtave dhe interesave të të miturit, si dhe atyre të viktimës.[2] "

     

    [1] Link: https://www.unicef.org/tdad/councilofeuropejjrec08(1).pdf

    [2] Linku: http://archivio.transnazionalita.isfol.it/file/CoE_Rec_R87-20%20Eng.pdf. Vizituar së fundmi më  07.08.2017. 

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira

  Raporte opinione, rekomandime dhe deklarata

  20. “Konventa mbi te drejtat e femijës” miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara më 20 nëntor 1989 , neni 3 pika 1, neni 12 pika 2, neni 15 pika 2, neni 40 pika 2 dhe pika 4; 

  21. Udhëzimet e OKB për Parandalimin e Kriminalitetit të të rinjve (Udhëzimet e Riadit), 

  22. Rregullat Standarte Minimale për Administrimin e Drejtësisë për të Rinj (Rregullat e Pekinit), nenet 10 (2)(b), 10(3), 14(4) 

  23. Konventa kundër torturës dhe vuajtjeve të tjera ose trajtimit mizor, jonjerëzor a degradues (ligji nr.7727/30.6.1993) dhe Protokolli shtesë i Konventës. 

  24. Rregullat e Kombeve të Bashkuara për mbrojtjen e të rinjve të cilëve u është hequr liria (rregullat e Havanës 1990);  

  25. Rregullat Standard Minimum të Kombeve të Bashkuara lidhur me Masat e Mosmbrojtjes (rregullat e Tokios) (1990); 

  26. Udhëzimet e Vjenës për Veprimin mbi Fëmijët në Sistemin e Drejtësisë Penale dhe duke pasur parasysh ditën e diskutimit të Komitetit në 1995 mbi administrimin e drejtësisë për të rinjtë. 

  27. Deklarata mbi të Drejtat e Fëmijës. 

  28. Instrumentet në nivelin e Bashkimit Europian. 

  29. Karta e të drejtave themelore të BE. 

  30. Traktati i Lisbonës 01.12.2009.           

   

  Departamenti Amerikan i Drejtësisë. Zyra e drejtësisë për të mitur dhe parandalimit të krimit. Instituti Nacional i Drejtësisë (Raste dhe praktika) 

  31. Sipas analizës studimore të rasteve dhe praktikave te Zyrës së Drejtësisë për të mitur ka rezultuar se: 

  "Qëllimet Praktike / Teoria

  Kur të miturit kryejnë vepra penale, praktikantët e drejtësisë për të mitur (përfshirë punonjësit e policisë, avokatët e qarkut, zyrtarët e gjykatave dhe gjyqtarët e gjykatave) duhet të vendosin nëse të miturit procedohen formalisht përmes sistemit të drejtësisë, të devijuar nga sistemi në një program (siç është këshillimi); ose lirohen nga sistemi krejtësisht. Procedimi formal i sistemit për të miturit i referohet praktikës së procedimit të të rinjve nëpërmjet sistemit tradicional të drejtësisë për të mitur, pa marrë parasysh dënimet alternative ose shmangien. Për shkak të moshës së shkelësve dhe ndjeshmërisë që rrethojnë mjedisin dhe edukimin e tyre, sistemi i drejtësisë për të mitur kur merret me të rinjtë shpesh mbështetet në sanksione rehabilituese dhe dënime alternative përkundrejt paraburgimit, sidomos për shkelësit për herë të parë e jo të dhunshëm. Logjika e sanksioneve të tilla është t'u ofrojë të rinjve një shans të dytë dhe t'i mbajë ato larg nga depërtimi i mëtejshëm i sistemit të drejtësisë për të miturit duke përdorur çdo program të shmangies (siç janë terapi kognitive të sjelljes ose trajtimi i keqpërdorimit të substancave) që synojnë të parandalojnë sjelljen e mëtejshme shkelëse. Nga ana tjetër, procedimi formal i sistemit ka për qëllim të menaxhojë formalisht autorët e rinj të veprave penale nëpërmjet sistemit të drejtësisë për të miturit, që do t'i çonte ata në gjykimin dhe ndalimin e mundshëm për veprat e tyre. Nga përafërsisht 1,504,100 raste gjyqësore të krimeve të gjykuara në vitin 2009, 55 përqind u kërkuan dhe trajtoheshin formalisht në sistemin e drejtësisë për të miturit, ndërsa 45 për qind (680,900 raste) u trajtuan në mënyrë joformale përmes shërbimit te provës vullnetare, një lloj tjetër sanksioni (siç është programi i shmangies) ose shkarkimi (Puzzanchera et al. 2012). Qëllimi i sistemit të drejtësisë për të mitur është garantimi i sigurisë publike ndërkohë që ndërhyhet ndaj shkelësve e mitur. Si i tillë, roli i procedimit të sistemit formal mund të kuptohet si një rol që synon të parandalojë shkelje të nivelit të ulët nga kalimi në ofendime më serioze, duke u marrë ashpër me keqbërësit e rinj për t'i penguar ata nga një e ardhme kriminale. Nga perspektiva e sigurisë publike, procedimi formal heq individin nga komuniteti në mënyrë që të mbrojë publikun. Përkrahësit e masave të tilla shprehin mendimin se kjo u mëson të rinjve përgjegjësinë dhe pasojat e veprimeve të tyre dhe i pengon ata të bëhen shkelës përsëritës duke i ndëshkuar ato në masën e ligjit. Kritikët argumentojnë se duke futur më shumë të rinjtë dhe fëmijët në sistemin e drejtësisë për të mitur, ata kanë më shumë gjasa të përfshihen në një jetë kriminale për shkak të ekspozimit të tyre në rritje ndaj kolegëve të tjerë kriminalë, sistemit të drejtësisë dhe efekteve të "etiketimit" ( Petronsino et al., 2010; Schur 1973).

  Popullsia e targetuar 

  Natyra e procedimit formal të sistemit (dhe programet e shmangies së të miturve) kërkon që kjo praktikë të zbatohet vetëm për njerëzit nën moshën 18 vjeç. Kjo është për shkak të mundësive më të kufizuara të dënimit për shkelësit e rritur. Ka gjithashtu edhe shumë pak liri veprimi në rastet e shkeljeve të rënda. Prandaj, zgjedhja midis përdorimit të procedimit formal të sistemit apo programit të shmangies kryesisht zbatohet për shkelësit e mitur të akuzuar për krime më pak serioze.[1] "

   

  [1] Linku:.www.ojjdp.gov/mpg/litreviews/Diversion Programs.pdf. Vizituar për herë të fundit më datë 07.08.2017.

• Materiale legjislative

  32. Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë.[1]

  33. Raport datë 28.03.2017 për projektligjin “Kodi i Drejtesise Penale për të mitur në Republikën e Shqipërisë”.[2]

  34. Vendimi i Kuvendit Nr.97/2016 paketa e 27 projektligjeve.[3]

  35. Procesverbal datë 27-28 mars i Komisionit për Çështjet Ligjore , për shqyrtimin dhe miratimin e projektligjit “Kodi i Drejtësisë Penale për të mitur në Republikën e Shqipërisë”[4]

   

  [1] http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf,

  [2] http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf ,

  [3] http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/relacioni-1.pdf , 20 nëntor 1989

  [4] “http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/procesverbal_date_24.06.2016_0.pdf 

• Dispozita të lidhura
  36. Kushtetuta: Neni 27 pika 2 gërma “ç”, neni 54 pika 1, pika 3 dhe pika 4, neni 30, neni 31. 

  37. Kodi Penal i Republikës së Shqipërisë neni 12, neni 52. 

  38. Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë neni 354 dhe 355. 

  39. Ligj nr.18/2017 “Për të drejtat dhe mbrojtjen e fëmijës”.
• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia

  European Court of Human Rights

  V. v. the United Kingdom

  Court (Grand Chamber); 16/12/1999 (Application no. 24888/94) Link: http://hudoc.echr.coe.int/eng#, Last accessed on 07.08.2017. 

   Programs.pdfwww.ojjdp.gov/mpg/litreviews/Diversion 

  www.ojjdp.gov/mpg/litreviews/Diversion Programs.pdf

• Arkiva
  Asnjë koment