KOMENTARI ELEKTRONIK
KODI I PROCEDURËS PENALE I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË   |   7905

Neni 255: Detyrat e policisë gjyqësore në rastet e arrestimit ose ndalimit

Miratuar me ligjin 7905, me datë 30/03/2017
Neni Para Neni Pas

1Oficerët dhe agjentët e policisë gjyqësore që kanë kryer një arrestim ose ndalim ose kanë marrë në dorëzim të arrestuarin, njoftojnë menjëherë prokurorinë e vendit ku është kryer arrestimi ose ndalimi. Ata i bëjnë të ditur të arrestuarit ose të ndaluarit se nuk ka asnjë detyrim të bëjë deklarata dhe në qoftë se do të flasë, çfarëdo që ai thotë, mund të përdoret ndaj tij në gjykim. Oficerët dhe agjentët e policisë gjyqësore i bëjnë të ditur të ndaluarit ose të arrestuarit edhe të drejtën që ai ka për të zgjedhur mbrojtës dhe njoftojnë menjëherë mbrojtësin e zgjedhur ose, kur është rasti, atë të caktuar nga prokurori. Data, ora dhe emri i oficerit të policisë gjyqësore që ka kyer arrestimin ose ndalimin shënohet në procesverbal.

2Oficerët dhe agjentët e policisë gjyqësore e vënë të arrestuarin ose të ndaluarin në dispozicion të prokurorit, në dhomat e paraburgimit, sa më shpejt, nëpërmjet dërgimit të procesverbalit përkatës.

3Kur i arrestuari ose i ndaluari është i sëmurë ose i mitur, prokurori mund të urdhërojë që ai të mbahet në ruajtje në banesën e tij ose në një vend tjetër të ruajtur. Kur të arrestuarit ose të ndaluarit nuk i është dhënë letra e të drejtave, ajo i jepet menjëherë pas mbërritjes në dhomat e paraburgimit. Nëse i arrestuari ose i ndaluari nuk mund të lexojë, letra e të drejtave i lexohet nga njëri prej të pranishmëve. Ky fakt pasqyrohet në procesverbal kundrejt nënshkrimit.

4Policia gjyqësore, me pëlqimin e të arrestuarit ose të ndaluarit, duhet të lajmërojë pa vonesë familjarët. Kur i arrestuari ose i ndaluari është i mitur lajmërohet detyrimisht prindi ose kujdestari, si dhe zbatohen rregullat e Kodit të Drejtësisë për të miturit.

Përmbajtja

      1. Neni 255 i KPrP ndjek si qëllim garantimin e të drejtës për liri dhe siguri dhe të drejtën e mbrojtjes të personit të arrestuar apo ndaluar gjatë kësaj veprimtarie. Në këtë mënyrë neni 255 ka karakter garantues dhe është në përputhje me nenet 28 të Kushtetutës dhe nenet 5 dhe 6 të KEDNJ.
      1. Neni 255 i KPrP rregullon veprimtarinë procedurale të policisë gjyqësore gjatë kryerjes së një arrestimi apo ndalimi. Në dy paragrafët e parë përcaktohen detyrat e policisë gjyqësore në momentin e arrestimit, ndalimit apo marrjes në dorëzim të të arrestuarit, në raport me prokurorin dhe të arrestuarin/ndaluarin, rregullat për informimin e të arrestuarit/të ndaluarit me arsyet e arrestimit/ndalimit, letrën e të drejtave dhe për garantimin e të drejtës së mbrojtjes. Në paragrafin 3 dhe 4 përcaktohet detyrimi i policisë gjyqësore për lajmërimin e familjarëve të personit të arrestuar/ndaluar si dhe garancitë që zbatohen për të arrestuarin e mitur.
      1. Neni 255 paragrafi 1 i KPrP përcakton detyrimin që kanë oficerët dhe agjentët e policisë gjyqësore që kanë kryer një arrestim ose ndalim ose kanë marrë në dorëzim të arrestuarin, që të njoftojnë menjëherë prokurorinë e vendit ku është kryer arrestimi ose ndalimi. Njoftimi i menjëhershëm i prokurorit është i rëndësishëm për shkak të afatit 48 orë të përcaktuar në nenin 258 të KPrP për kërkimin nga prokurori të vleftësimit të masës në gjykatë dhe pasojave që vijnë në rast mosrespektimi të afatit. Për këtë arsye ky njoftim bëhet menjëherë në mënyrë verbale dhe më pas përcillen materialet procedurale në prokurori brenda afatit 48 orë. Në vleftësimin e masës “[…] gjykata kryen dy funksione brenda nje gjykimi, se pari verifikon nese veprimet per heqjen e lirise se personit jane ose jo ne perputhje me ligjin, nga ana tjeter, mbi kerkesen e prokurorise, gjykata verifikon nese nevojat e sigurimit e kerkojne ose jo qe ndaj personit te caktohet nje mase sigurimit personal.”[1]

       

      1. Sipas nenit 255 paragrafi 1 të KPrP, në momentin e arrestimit apo ndalimit, policia gjyqësore duhet t’i bëjë të ditur të arrestuarit ose të ndaluarit se nuk ka asnjë detyrim të bëjë deklarata dhe në qoftë se do të flasë, çfarëdo që ai thotë, mund të përdoret ndaj tij në gjykim. Ky detyrim përcaktohet edhe nga neni 28 paragrafi 1 i Kushtetutës, që parashikon se personi, të cilit i është hequr liria, duhet të njoftohet se nuk ka asnjë detyrim të bëjë ndonjë deklaratë dhe nga neni 6 paragrafi 1 i KEDNJ që garanton të drejtën për të ndenjur në heshtje dhe për të mos u vetëakuzuar. Ky parashikim është në përputhje të plotë me standartin e GJEDNJ sipas të cilit e drejta për të mos u vetëakuzuar nënkupton në rradhë të parë respektimin e vullnetit të të akuzuarit për të qëndruar në heshtje dhe presupozon që prokurori në një çështje penale të kërkojë të provojë akuzën pa përdorur prova të marra nëpërmjet metodave të shtrëngimit apo presionit në kundërshtim me vullnetin e të akuzuarit.[2]

       

      1. Parashikimi në nenin 255 paragrafi 1 të KPrP se “në qoftë se do të flasë, çfarëdo që ai thotë, mund të përdoret ndaj tij në gjykim”, nuk gjen pasqyrim të shprehur në Kushtetutë. Ky parashikim duhet parë ngushtë me nenet 256 dhe 296 të KPrP që rregullojnë deklarimet e të arrestuarit apo të ndaluarit dhe rastet kur këto deklarime mund të përdoren ndaj tij. Për rrjedhim, deklarimet e të arrestuarit apo ndaluarit pasi t’i jetë bërë e ditur e drejta për të heshtur, mund të përdoren ndaj tij vetëm pasi është njohur paraprakisht me të drejtat e tij të dhëna me shkrim sipas neneve 34/a dhe 34/b të KPrP.[3] Këto deklarime mund të përdoren ndaj tij në gjykim për të kundërshtuar, tërësisht ose pjesërisht, përmbajtjen e deklarimeve të të pandehurit përpara gjykatës ose kur i pandehuri është deklaruar në mungesë ose nuk është paraqitur ose refuzon të përgjigjet për deklarimet që ka bërë në prani të mbrojtësit.[4]

       

      1. Policia gjyqësore duhet t’i bëjë të ditur të ndaluarit ose të arrestuarit edhe të drejtën për të zgjedhur mbrojtës. Respektimi i kësaj kërkese ligjore është i rëndësishëm sepse lidhet me të drejtën për proçes të rregullt ligjor të garantuar nga neni 6 i KEDNJ dhe standartet ndërkombëtare të përcaktuara nga legjislacioni i BE.[5] Edhe sipas standartit të përcaktuar nga GJEDNJ[6] i akuzuari normalisht duhet të lejohet të ketë mbrojtjen efektive të një avokati që në fazat fillestare të procedurës. Pasi t’i kenë bërë të ditur të drejtën, oficerët dhe agjentët e policisë gjyqësore njoftojnë menjëherë mbrojtësin e zgjedhur dhe kur i arrestuari/ndaluari nuk ka zgjedhur mbrojtës ose ka mbetur pa të, policia gjyqësore njofton mbrojtësin e caktuar nga prokurori. Për caktimin e mbrojtësit aplikohen rregullat e përcaktuara nga paragrafët 3, 5 dhe 6 të nenit 49 të KPrP.

       

      1. Me ndryshimet e bëra me ligjin nr. 35/2017 është shtuar kërkesa ligjore që data, ora dhe emri i oficerit të policisë gjyqësore që ka kryer arrestimin ose ndalimin të shënohet në procesverbal. Në këtë mënyrë garantohet mbikqyrja e arrestit/ndalimit “brenda një afati të shkurtër”, nëpërmjet respektimit të afatit 48 orë të paraqitjes së kërkesës së prokurorit në gjykatë, duke filluar nga momenti i arrestit/ndalimit. Ky përcaktim eviton rastet e konstatuara në praktikë, në të cilat organi procedues i referohet si moment i arrestimit pikërisht datës dhe orës së mbajtjes së procesverbalit të arrestimit/ndalimit, ndërkohë që momenti i heqjes së lirisë është më i hershëm. Në disa raste momenti i heqjes së lirisë nuk pasqyrohet në procesverbalin e arrestimit/ndalimit, dhe procesverbali pasqyron kohën e paraqitjes së të arrestuarit/ndaluarit para policisë gjyqësore dhe jo momentin e heqjes së lirisë. Ndryshimi ligjor i bërë me ligjin nr. 35/2017 është në përputhje me jurisprudencën e GJEDNJ[7] që përcakton mbikqyrjen e arrestit/ndalimit brenda një afati të shkurtër dhe i referohet pikërisht momentit të heqjes së lirisë për nisjen e afatit brenda të cilit i arrestuari/ndaluari del përpara gjykatës.

       

      1. Në nenin 255 paragrafi 2 të KPrP përcaktohet detyrimi i policisë gjyqësore që të informojë menjëherë personin e arrestuar për arsyet e arrestimit ose ndalimit dhe për të drejtat e tij, sipas nenit 34/b, të këtij Kodi. Arsyet e arrestimit duhet të jepen në mënyrë të qartë dhe në një gjuhë jo-teknike. Në rastet kur për shkak të moshës apo gjendjes mendore, nuk është i mundur komunikimi, arsyet i jepen përfaqësuesit apo kujdestarit. Kur i arrestuari/i ndaluari nuk e kupton gjuhën zyrtare, arsyet jepen në gjuhën që ai e kupton, dhe informimi i tij bëhet në përputhje me standartet e përcaktuara nga jurisprudenca e GJEDNJ.[8]

       

      1. Neni 5 paragrafi 2 i KEDNJ kërkon më shumë që arsyet të jepen “brenda një afati sa më shkurtër” sesa “menjëherë”, ndërsa neni 255 i KPrP në këtë rast përcakton një standart më të lartë. Informimi për arsyet e arrestimit/ndalimit “brenda një afati sa më të shkurtër” përbën një element të domosdoshëm për respektimin e nenit 5 paragrafi 2 të KEDNJ sipas jurisprudencës së GJEDNJ.[9]

       

      1. Neni 255 i KPrP përcakton gjithashtu detyrimin e policisë gjyqësore që të informojë menjëherë të arrestuarin/ndaluarin për të drejtat e tij. Ky parashikim duhet parë ngushtë me nenin 34/a dhe 34/b të KPrP dhe të zbatohet në përputhje me standartet ndërkombëtare[10] sipas të cilave, informimi për të drejtat duhet të bëhet nëpërmjet letrës së të drejtave përpara pyetjes për herë të parë.

       

      1. Përbën përjashtim nga rregulli për informimin menjëherë, rasti kur kjo është absolutisht e pamundur për shkak të rrethanave. Si rrethana që e bëjnë absolutisht të pamundur informimin e të arrestuarit/ndaluarit lidhur me arsyet e arrestimit/ndalimit dhe të drejtat e tij janë ato objektive si gjendja e rëndë shëndetësore e të arrestuarit/ndaluarit apo rrethana që e vendosin personin në kushte pamundësie për të kuptuar etj. Gjithsesi, një periudhë më e gjatë mund të pranohet kur hasen vështirësi praktike për të kryer komunkimin e arsyeve si në rastin kur nuk gjendet menjëherë përkthyes.

       

      1. Të arrestuarit ose të ndaluarit që nuk i është dhënë letra e të drejtave menjëherë pas momentit të arrestimit/ndalimit sipas nenit 255 paragrafi 2 të KPrP, i jepet menjëherë letra nga policia gjyqësore pas mbërritjes në dhomat e paraburgimit, por në çdo rast, përpara marrjes në pyetje. Nëse i arrestuari ose i ndaluari nuk mund të lexojë, letra e të drejtave i lexohet nga njëri prej të pranishmëve dhe ky fakt pasqyrohet në procesverbalin e arrestimit në flagrancë apo ndalimit kundrejt nënshkrimit.

       

      1. Neni 255 paragrafi 3 i KPrP përcakton garancitë procedurale që aplikohen për të arrestuarin/ ndaluarin që është i sëmurë ose i mitur, duke ruajtur kështu balancën e kërkesave të drejtësisë me të drejtën e jetës dhe parimin e interesit më të lartë të fëmijës. Në këto raste, prokurori mund të urdhërojë që personi i sëmurë ose i mitur të mbahet në ruajtje në banesën e tij ose në një vend tjetër të ruajtur, si qendër shëndetësore etj. Kur të sëmurit apo të miturit nuk i është dhënë letra e të drejtave menjëherë, i jepet menjëherë pas mbërritjes në dhomat e paraburgimit, por në çdo rast, përpara marrjes në pyetje për herë të parë.

       

      1. Policia gjyqësore, me pëlqimin e të arrestuarit ose të ndaluarit, duhet të lajmërojë pa vonesë familjarët. Kjo garanci përforcohet me përcaktimin në nenin 34/b paragrafi 1 shkronja “c” të KPrP sipas të cilit i arrestuari ose i ndaluari ka të drejtë që të kërkojë që një anëtar i familjes ose një person tjetër i afërt të njoftohet menjëherë për arrestimin e tij. Në nenin 34/b paragrafi 1 shkronja “c” të KPrP përcaktohet edhe e drejta e të arrestuarit/ndaluarit që është shtetas i huaj për të kërkuar njoftimin e përfaqësisë konsullore ose diplomatike, apo kur është pa shtetësi ose refugjat njoftimin e një organizate ndërkombëtare. Ky parashikim është në përputhje me standartet ndërkombëtare të përcaktuara edhe nga legjislacioni i BE[11].

       

      1. Kur i arrestuari ose i ndaluari është i mitur policia gjyqësore duhet të lajmërojë detyrimisht prindin ose kujdestarin si dhe të zbatojë rregullat e Kodit të Drejtësisë për të Miturit. Ky riformulim i bërë me ligjin nr. 35/2017 është në përputhje me standartet e përcaktuara nga Konventa mbi të Drejtat e Fëmijës[12] dhe me nenet 10, 19/ç të Kodit të Drejtësisë Penale[13] për të Mitur dhe garanton respektimin e parimit të interesit më të lartë të fëmijës.

       

      [1] Vendim unifikues nr.4, datë 24.6.2009, Erjon Dulaj (KBGJL)

      [2] Saunders kundër Mbretërisë së Bashkuar, kërkesa nr.19187/91, datë 17 Dhjetor 1996, §§ 68-69.

      [3] Neni 38 paragrafi 3 KPrP.

      [4] Neni 370 KPrP.

      [5] Direktiva 2013/48/UE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të Bashkimit Evropian, për të drejtën e aksesit tek një avokat mbrojtës në procedimin penal. 

      [6] Salduz kundër Turqisë, kërkesa nr. 36391/02, §52, datë 27.11.2008.

      [7] McGoff kundër Suedisë, kërkesa nr.9017/80, datë 26.10.1984; Assenov dhe të tjerë kundër Bullgarisë, kërkesa nr.90/1997/874/1086, datë 28.10.1998; Brogan kundër Mbretërisë së Bashkuar, kërkesa nr.11209/84; 11266/84; 11386/85, datë 29.11.1988.

      [8] Delcourt kundër Belgjikës, kërkesa nr. 2689/65, datë 17.01.1970.

      [9] Murray kundër Mbretërisë së Bashkuar, kërkesa 14310/88, datë 28 Tetor 1994.

      [10] Direktiva 2012/13/UE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të Bashkimit Evropian, datë 22.5.2012, për të drejtën e informimit të të hetuarit në procesin penal, pikat 19 dhe 22.

      [11]Direktiva 2012/13/UE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të Bashkimit Evropian, datë 22.5.2012, për të drejtën e informimit të të hetuarit në procesin penal, pika 23.

      [12]Konventa mbi të Drejtat e Fëmijës e miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuaramë 20 Nëntor 1989, ratifikuar me Ligj nr.7531, datë 11.12.1991.

      [13]Ligji nr.37/2017 Kodi i Drejtësisë Penale për të Mitur.

      1. Në relacionin për projekt-ligjin[1] për disa shtesa dhe ndryshime në KPrP dhe në Analizën e Sistemit të Drejtësisë[2], e hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë është pasqyruar problematika që lidhet me nenin 255 të KPrP. Kjo problematikë konsiston në mosnjohjen me të drejtat dhe mosgarantimin në nivelin e duhur të të drejtës së mbrojtjes së të arrestuarit ose ndaluarit si dhe mosdhënien e garancive të kërkuara për të arrestuarin/ndaluarin e sëmurë ose të mitur.

       

      1. Problematika e konstatuar në praktikë gjatë zbatimit të nenit 255 të KPrP, zbatimi i standarteve ndërkombëtare dhe ato të përcaktuara në jurisprudencën e GJEDNJ, kanë sjellë nevojën e ndryshimit të kësaj dispozite. Për këtë qëllim, me ligjin 35/2017, në nenin 255 të KPrP, janë bërë shtesa dhe ndryshime të cilat disiplinojnë veprimtarinë e policisë gjyqësore duke ofruar më shumë garanci për respektimin e të drejtave të të arrestuarit ose të ndaluarit. Veçanërisht, për të arrestuarin/të ndaluarin e sëmurë ose të mitur janë rritur garancitë me qëllim respektimin e të drejtës së jetës dhe parimit të interesit më të lartë të fëmijës.

       

      [1]Relacioni për projekt-ligjin “Për disa shtesa e ndryshime në Kodin e Procedurës Penale”, https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2017/01/RELACION-SHTESA-E-NDRYSHIME-7905-KODI-I-PROCEDURES-PENALE-Resized.pdf, faqe 7-11, aksesuar për herë të fundit në datë 24.07.2017.

      [2]Shih Analizën e Sistemit të Drejtësisë, Qershor 2015, në

      http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf vizituar për herë të fundit më 28.08.2017, faqe 143, 178.

    • Direktiva 2012/13/UE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të Bashkimit Evropian, datë 22.5.2012, për të drejtën e informimit të të hetuarit në procesin penal, pikat 19, 22, 23, që rregullojnë detyrimin e policisë gjyqësore që të informojë menjëherë të arrestuarin/ndaluarin për të drejtat e tij nëpërmjet letrës së të drejtave përpara pyetjes për herë të parë, dhe të drejtën e të arrestuarit/ndaluarit shtetas i huaj, pa shtetësi ose refugjat për të kërkuar njoftimin e përfaqësisë konsullore ose diplomatike, apo një organizate ndërkombëtare; 

      Direktiva 2013/48/UE e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit të Bashkimit Evropian, për të drejtën e aksesit tek një avokat mbrojtës në procedimin penal, të drejtën për të kërkuar njoftimin e një personi të tretë për heqjen e lirisë dhe komunimin me persona të tretë.

  • Vendime të Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut 

    Salduz kundër Turqisë, kërkesa nr.36391/02, § 52, datë 27.11.2008, lidhur me ndihmën e një avokati që në fazat fillestare të hetimeve; 

    McGoff kundër Suedisë, kërkesa nr.9017/80, datë 26.10.1984, lidhur me mbikqyrjen e arrestit/ndalimit nga gjykata nga momenti i heqjes së lirisë; 

    Assenov dhe të tjerë kundër Bullgarisë, kërkesa nr.90/1997/874/1086, datë 28.10.1998, lidhur me mbikqyrjen e arrestit/ndalimit nga gjykata nga momenti i heqjes së lirisë; 

    Brogan kundër Mbretërisë së Bashkuar, kërkesa nr. 11209/84; 11266/84; 11386/85, datë 29.11.1988, lidhur me mbikqyrjen e arrestit/ndalimit nga gjykata nga momenti i heqjes së lirisë; 

    Delcourt kundër Belgjikës, kërkesa nr. 2689/65, datë 17.01.1970, lidhur me informimin e arsyeve të arrestit/ndalimit në gjuhën që personi e kupton; 

    Murray kundër Mbretërisë së Bashkuar, kërkesa 14310/88, datë 28 Tetor 1994, lidhur me afatin kohor për dhënien e arsyeve të arrestit; 

    Saunders kundër Mbretërisë së Bashkuar, kërkesa nr. 19187/91, datë 17 Dhjetor 1996, lidhur me të drejtën e të arrestuarit ose të ndaluarit për të ndenjur në heshtje dhe për të mos u vetëakuzuar.

  • Analizë e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri, Qershor 2015, faqe 143, hartuar nga Grupi i Ekspertëve të Nivelit të Lartë pranë Komisionit të Posaçëm Parlamentar për Reformën në Sistemin e Drejtësisë, http://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/dokumenti_shqip_0.pdf, aksesuar për herë të fundit më 28.08.2017; 

    Strategjia për reformën në sistemin e drejtësisë https://www.reformanedrejtesi.al/sites/default/files/draft_strategjia_versioni_shqip.pdf, aksesuar për here të fundit në datën 26.08.2017; 

    Relacioni për projekt-ligjin “Për disa shtesa e ndryshime në Kodin e Procedurës Penale”, https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2017/01/RELACION-SHTESA-E-NDRYSHIME-7905-KODI-I-PROCEDURES-PENALE-Resized.pdf, aksesuar për herë të fundit në datë 26.08.2017.

  • Nenet 34/a, 34/b, 49, 258, 256, 296 të ligj nr.35/2017 Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr.7905, datë 21.03.1995 “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar me ligjin nr. 35/2017; 

    Ligji nr.37/2017 Kodi i Drejtësisë Penale për të Mitur; 

    Kushtetuta: 

    Nenet 28, 31, 42 të Kushtetutës, ndryshuar me ligjin nr. 76/2016; 

    Ligji: 

    Ligji nr. 7905, datë 21.03.1995 “Kodi i Procedurës Penale i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar me ligjin nr. 35/2017; 

    Konventa mbi të Drejtat e Fëmijës e miratuar nga Asambleja e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuaramë 20 Nëntor 1989, ratifikuar me Ligj nr.7531, datë 11.12.1991.

  • Asnjë koment

  • Vendime të Gjykatës së Lartë 

    Vendim unifikues nr.4, datë 24.6.2009 i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë me kërkues Erjon Dulaj për kundërshtim të vendimit nr.2, date 06.01.2009 të Gjykatës së Apelit per Krime te Renda, Tiranë, për caktimin e masës së sigurimit.

  • Ledi Bianku, Jurisprudenca e Gjykatës së Strasburgut, Tiranë, 2007; 

    Halim Islami, Artan Hoxha, Ilir Panda, Procedura penale Komentar, Tiranë 2003.

  • Nenet 255, 256 të KPrP para ndryshimit me ligjin nr. 35/2017.

Ornela Naqellari
Idlir Peçi