PËR ORGANET E QEVERISJES SË SISTEMIT TË DREJTËSISË   |   115/2016

Neni 99: Procedura e rishikimit

1. Në rastet kur një akt administrativ individual është nxjerrë nga komisioni, subjektet e interesuara kanë të drejtë të kërkojnë anulimin, ndryshimin ose plotësimin nga mbledhja plenare e Këshillit.

2. Kërkesa për rishikim bëhet me shkrim. Ajo dorëzohet jo më vonë se 10 ditë nga dita e njoftimit të palës së interesuar, në përputhje me kërkesat e këtij neni.

3. Kërkesa mund të bazohet në arsyet e mëposhtme:

a. vendimi është bazuar në gabime materiale dhe të faktit;

b. ka ndodhur një gabim i rëndë procedural.

4. Kërkuesi nuk mund të paraqesë pretendime ose fakte të reja gjatë shqyrtimit të çështjes nga mbledhja plenare e Këshillit, me përjashtim të rasteve kur subjekti i interesuar provon se nuk ishte dhe nuk mund të ishte në dijeni të këtyre fakteve më parë.

5. Mbledhja plenare e Këshillit shqyrton dhe vendos mbi të gjitha kërkesat brenda 30 ditëve nga dita e paraqitjes.

6. Kërkesa nuk pranohet nëse ajo nuk është paraqitur brenda afatit dhe në formën e kërkuar sipas këtij ligji. Kërkuesit njoftohen për mospranimin dhe shkaqet e mospranimit të kërkesës së tyre për rishikim.

7. Këshilli, në këto raste, i zhvillon mbledhjet me dyer të mbyllura. Përjashtimisht, Këshilli mund të zhvillojë dëgjesa me subjektet e procedimit kur kjo është e nevojshme, si rezultat i fakteve të reja, sipas pikës 4 të këtij neni.

8. Në bazë të konkluzionit të shqyrtimit të kërkesës për rishikim, Këshilli duhet të përcaktojë nëse kërkesa për rishikim duhet të pranohet ose të rrëzohet. Në rast pranimi, Këshilli miraton një vendim administrativ të ndryshuar. Ndryshimet mund të bëhen vetëm për aq sa kërkohen nga subjekti i interesuar.

9. Këshilli mund të anulojë një akt administrativ individual edhe me nismën e tij kur vërtetohen kushtet e parashikuara në pikën 3 të këtij neni.

Përmbajtja

      1. Qëllimi i të gjithë Kreut IV të Ligjit për Qeverisjen është plotësimi i parashikimeve kushtetuese të shprehura në nenet 147 pika 1 dhe 147/a pika 1 të Kushtetutës. Konkretisht, në nenin 147 pika 1 parashikohet misioni i KLGJ-së, i cili fokusohet tek sigurimi i pavarësisë, përgjegjshmërisë dhe mbarëvajtjes së pushtetit gjyqësor. Ndërsa në nenin 147/a pika 1 parashikohen në mënyrë më të detajuar funksionet e KLGJ-së. Ky rol i rëndësishëm kushtetues, i cili përbën thelbin e funksionit të KLGJ-së nuk do të mund të realizohej nëse ligjvënësi nuk do të kishte autorizuar nëpërmjet dispozitave përkatëse juridiksionin konkret të KLGJ-së për të nxjerrë aktet juridike. Në këtë kuadër, qëllimi i rregullimit të Kreut IV në tërësi është rregullimi ligjor i kompetencës kushtetuese të KLGJ-së nëpërmjet përcaktimit të akteve juridike të nevojshme për të administruar pushtetin gjyqësor.

       

      1. Ndërsa për sa i takon nenit 99 të ligjit, qëllimi i tij është parashikimi i rregullave të posaçme për me qëllim rishikimin e akteve individuale që nxjerrin komisionet e KLGJ-së. Pra, duke qenë se komisionet janë njohur në nivel kushtetues (neni 147/a pika 2 e Kushtetutës) dhe ligjor (neni 62, pika 1 e Ligjit për Qeverisjen) si forume vendimmarrëse brenda KLGJ-së, ligjvënësi ka synuar që vendimmarrjen e tyre ta vendosë në kontrollin administrativ të KLGJ-së si organ kolegjial i pavarur në aspektin organizativ. Pra, aktet individuale të komisioneve mund të rishikohen administrativisht vetëm nga Mbledhja Plenare e KLGJ-së. Këto të fundit janë përfundimtare në kontekstin e ankimit administrativ dhe mund të kundërshtohen vetëm gjyqësisht (shih nenin 100). Kjo dispozitë ndjek parimin e kontrollit administrativ të veprimtarisë së administratës publike me qëllim moscenimin e të drejtave themelore të individit.
      1. Kreu IV i ligjit i kushtohet akteve dhe rregullave procedurale. Pra, pas prezantimit të llojeve të akteve juridike që nxjerr KLGJ-ja (nenit 97) dhe rregullave për njoftimin dhe botimin e tyre, të ndara sipas secilës kategori (neni 98), rregullat për procedurën e rishikimit administrativ të akteve individuale që nxjerrin komisionet e KLGJ-së (neni 99), ligjvënësi ka parashikuar edhe juridiksionin gjyqësor të shqyrtimit të akteve të KLGJ-së, sipas llojit të tyre (neni 100).

       

      1. Neni 99 përbëhet nga 9 pika, ku në pikën 1 parashikohet e drejta e subjekteve të prekura nga akti për të kërkuar rishikimin administrativ të tij, i cili përfshin: a) anulimin; b) ndryshimin dhe c) plotësimin e aktit. Organi kompetent për të shqyrtuar kërkesën për rishikim është KLGJ-ja, në mbledhjen plenare të tij, pra në përbërje kolegjiale.

       

      1. Në pikat 2, 3 dhe 4 të nenit jepen rregulla me karakter formal dhe material të paraqitjes së kërkesës. Të parat lidhen me formën e kërkesës dhe me afatin e paraqitjes së saj. Ndërsa aspekti material kufizohet tek shkaqet për rishikim dhe hapësira e tyre, duke përcaktuar se të cilës natyrë duhet të jenë pretendimet lidhur me paligjshmërinë e aktit.

       

      1. Më tej, në pikat 5, 6 dhe 7 detajohen aspekte procedurale të shqyrtimit të kërkesës nga ana e KLGJ-së, ku përcaktohet afati i shqyrtimit, mospranimi i kërkesës kur është paraqitur jashtë afatit, zhvillimi i mbledhjeve me dyer të mbyllura, përveç rasteve kur seanca e hapur konsiderohet e nevojshme për sqarimin e rrethanave.

       

      1. Dy pikat e fundit, 8 dhe 9, lidhen me llojin e vendimmarrjes së KLGJ-së dhe hapësirën e rishikimit që ajo ka në kompetencë. Në pikën 8, fjalia e fundit, ligjvënësi ka përcaktuar juridiksionin e Këshillit duke i vendosur si kufij të vendimmarrjes së tij objektin e kërkesës për rishikim. Pra, Këshilli nuk mund të vendosë përtej asaj që është kërkuar nga subjekti që e ka vënë në lëvizje, gjë që është në përputhje me parimin e gjithëpranuar të disponibilitetit të organit që shqyrton ankimin. Pika 9 është mjaft e rëndësishme pasi i jep Këshillit kompetencën për të rishikuar një akt individual ex officio. Këtë kompetencë Këshilli mund ta ushtrojë vetëm nëse ndodhet në kushtet e pikës 3 të këtij neni, pra kur vendimi është i bazuar në gabime materiale dhe të faktit dhe së dyti kur ka ndodhur një gabim i rëndë procedural. Këtu nuk duket se ka ndonjë dallim midis shqyrtimit me kërkesë apo kryesisht.

       

      1. Nga pikëpamja e përmbajtjes, neni 99 është një rregullim i natyrës procedurale dhe materiale, i cili parashikon si procedurën e kërkesës për rishikim dhe të shqyrtimit të saj, ashtu edhe hapësirën vendimmarrëse të organit rishikues. Megjithëse nenet 144, 145 dhe 146 të KPA-së parashikojnë rregulla të përgjithshme për rishikimin, mënyrat dhe mjetet e njoftimit si edhe afatet kohore për bërjen e tij, Ligji për Qeverisjen ka preferuar të vendosë disa rregulla specifike si p.sh ato lidhur me shkaqet e rishikimit, natyra e pretendimeve dhe hapësira vendimmarrëse e organit rishikues.
    • Koncepti i rishikimit sipas nenit 99 

      1. Referuar shkronjës a) të paragrafit 1 të nenit 97, KLGJ-ja nxjerr akte administrative individuale për çështje që lidhen me statusin profesional të gjyqtarëve ose zyrtarëve të veçantë të administratës gjyqësore. Duke parë më në detaje nenet 86, 89 dhe 90 të Ligjit për Qeverisjen rezulton se çështjet për të cilat KLGJ-ja autorizohet të nxjerrë akte administrative individuale janë ato që lidhen specifikisht me: emërimin; caktimin në pozicion, transferimin; ngritjen në detyrë; komandimin dhe riemërimin; vlerësimin e veprimtarisë etike dhe profesionale; vendosjen e masave disiplinore dhe pezullimin (neni 86); vendimet për kërkesat e gjyqtarëve për trajnimin vazhdues (neni 88 “ç”); vendimet për kërkesat lidhur me aktivitetet jashtë kohës së punës si dhe lejet vjetore ose lejet e posaçme (Ligji për Statusin); emërimin e kancelarit dhe ndihmësit ligjorë të gjykatës; marrjen e masave disiplinore ndaj kancelarit dhe ndihmësve (neni 90/1 shkronja “c” e Ligjit për Qeverisjen) e të tjera aspekte të parashikuara nga këto dy ligje ose edhe ligje të tjera për aq sa lidhet me funksionin e KLGJ-së, sipas parashikimeve të Kushtetutës (shih komentin e nenit 97).

       

      1. Është e qartë se lloji i aktit administrativ është individual pra lidhet me një gjyqtar ose zyrtar konkret. Nisur nga ky fakt, pra ekzistencës së interesit të drejtpërdrejt të tij, neni 99/1 ka parashikuar mundësinë e rishikimit administrativ të këtyre akteve, me qëllim riparimin e një mangësie të mundshme materiale ose procedurale brenda vetë organit, përpara se ai t’i nënshtrohet kontrollit gjyqësor. Një gjë e tillë është tërësisht në funksion të ushtrimit të së drejtës së ankimit ndaj një akti administrativ si brenda vetë administratës ashtu edhe në rrugë gjyqësore (neni 100).

       

      1. Ajo që bie në sy është se formulimi i pikës 1 të nenit 99, ku jepet edhe kuptimi i rishikimit është pjesërisht i njëjtë me formulimin e nenit 144 pika 1 e KPA-së. Sipas këtij të fundit “Rishikimi është mjeti ligjor administrativ, me anë të të cilit kërkohet anulimi apo ndryshimi i një akti administrativ të nxjerrë apo nxjerrja e një akti administrativ të refuzuar, kundër të cilit ankimi nuk është më i pranueshëm për shkak të kalimit të afatit të parashikuar nga ky Kod.” Ndërsa sipas pikës 1 të nenit 99 Në rastet kur një akt administrativ individual është nxjerrë nga komisioni, subjektet e interesuara kanë të drejtë të kërkojnë anulimin, ndryshimin ose plotësimin nga mbledhja plenare e Këshillit”. Dallimi qëndron se bazuar tek KPA mund të kërkohet edhe detyrimi për nxjerrjen e një akti të refuzuar, gjë e cila nuk duket se përfshihet nga neni 99 i Ligjit për Qeverisjen. Gjithashtu, ky i fundit ka përfshirë edhe termin “plotësim”, i cili përthithet nga termi “ndryshim”, që mund të shtojë, pakësojë ose ndryshojë përmbajtjen e rregullimit.

       

      1. Një element tjetër që e dallon konceptin e rishikimit të KPA-së me atë të nenit 99 është edhe afati brenda të cilit ai mund të kërkohet. Konkretisht, duke qenë se rishikimi është një nga format e veçanta të ankimit dhe ushtrohet përjashtimisht në raste specifike, KPA-ja[1] e ka lidhur ushtrimin e tij me pamundësinë për të ushtruar ankim për shkak të kalimit të afateve të ankimit. Pra, kërkesa për rishikim bëhet vetëm në rast se akti administrativ është i paankimueshëm për shkak se kanë kaluar afatet ligjore të ankimit.[2] Sipas nenit 145 të KPA-së, kërkesa për rishikim duhet të paraqitet brenda 30 ditëve nga dita që pala ka marrë dijeni për shkakun e rishikimit, por në çdo rast jo më vonë se 2 vjet nga dita që ka lindur shkaku i rishikimit. Ndërsa, neni 99 në tërësi dhe pika 2 në veçanti nuk e shpreh fare një kusht të tillë dhe as nuk e nënkupton. Pika 2 e nenit 99 parashikon si afat për bërjen e kërkesës për rishikim 10 ditë nga dita e njoftimit të palës së interesuar. Pra, si përfundim mund të thuhet se afati nuk lidhet me shkakun e rishikimit por me marrjen dijeni të palës për aktin individual, ndryshe nga rregulli i përgjithshëm për rishikimin e akteve.

       

      1. Më tej, duket se ka edhe një ndryshim tjetër lidhur me mjetin e “rishikimit” sipas dy ligjeve. Pika 2 e nenit 144 të KPA-së parashikon se pala mund të kërkojë rishikim, nëse zbulohen rrethana ose prova të reja me shkresë që kanë rëndësi për çështjen, të cilat nuk diheshin dhe mund të diheshin prej saj gjatë zhvillimit të procedurës administrative që ka çuar në nxjerrjen e aktit administrativ. Ndërsa pika 3 e nenit 99 parashikon si rregull se kërkesa mund të paraqitet vetëm nëse a) vendimi është bazuar në gabime materiale dhe të faktit; ose b) ka ndodhur një gabim i rëndë procedural. Pika 4 si rregull nuk i pranon provat e reja, por bën përjashtim vetëm nëse subjekti i interesuar provon se nuk ishte dhe nuk mund të ishte në dijeni të këtyre fakteve më parë. Pra, paraqitja e provave ose rrethanave të reja nuk është kusht sine qua non për të pranuar kërkesën për rishikim ndaj aktit individual të komisioneve të Këshillit, siç është p.sh në rastin e rishikimit të parashikuar në procedurën administrative, penale ose civile. Si rregull, gabimet e faktit, ato materiale dhe procedurale janë të riparueshme edhe nëpërmjet mjeteve të zakonshme të ankimit, gjë që sipas nenit 99 mund të riparohen vetëm nëpërmjet procedurës së rishikimit. Gjithsesi, ky dallim u soll me qëllim për të bërë dallimin në praktikë midis dy koncepteve, por kjo nuk do të thotë se midis dy ligjeve ka përplasje, pasi referuar nenit 97 (shih komentin e nenit 97) KPA-ja gjen zbatim vetëm nëse Ligji për Qeverisjen nuk ka rregullim specifik. Duke i përmbledhur të gjitha këto, konstatohet se KPA e njeh rishikimin si një nga 4 mjetet ligjore administrative, me natyrë të jashtëzakonshme, që ushtrohet: i) për shkak të paligjshmërisë; ii) kur ankimi (i zakonshëm administrativ) nuk është më i pranueshëm për shkak të kalimit të afatit ligjor; iii) që paraqitet tek organi administrativ që ka nxjerrë aktin apo ka refuzuar aktin; dhe iv) nëse zbulohen prova të reja që nuk diheshin (shih nenet 128, 144 dhe 145 të KPA). Ndërsa Ligji për Qeverisjen e njeh rishikimin si të vetmin mjet ankimi, me objekt të kufizuar, që ushtrohet: i) ndaj vendimit të komisionit tek Mbledhja Plenare, pra në një instancë më të lartë; ii) me afate të caktuara nga ligji; iii) të kufizuar në shkaqe vetëm për gabime procedurale ose materiale, duke ndaluar një vlerësim të ndryshëm të faktit dhe të interpretimit të ligjit; dhe iv) i shoqëruar me pretendime dhe prova të reja, nëse i interesuari provon se nuk ka qenë në dijeni më parë. Pra dallimi qëndron se sipas KPA, “rishikimi” nënkupton fazën procedurale të shqyrtimit edhe njëherë të ?ështjes, kurse në rastin e dytë, ai i referohet një mjeti ankimi.

       

      1. Së fundmi, neni 99 sjell edhe një risi për sa i takon institutit të rishikimit, që nuk e gjejmë në procedura të tjera. Ai i jep mundësinë KLGJ-së të rishikojë vendimet e komisioneve dhe t’i anulojë ato me iniciativën e tij, nëse plotësohen kushtet e pikës 3 të këtij neni. Ky parashikim bën që KLGJ-ja të ketë një rol proaktiv në garantimin e ligjshmërisë së vendimmarrjes së tij, qoftë edhe nëpërmjet komisioneve që ai ngre.

            

      Llojet e vendimit të KLGJ-së pas rishikimit 

      1. Pika 8 e nenit 99 parashikon llojet e vendimeve që mund të japë KLGJ-ja bazuar në kërkesën për rishikim. Konkretisht, Këshilli mund të pranojë ose të rrëzojë kërkesën. Rrëzimi i kërkesës mund të bëhet për arsye formale ose materiale. Të parat janë të parashikuara në pikën 6 dhe lidhen me dy shkaqe: a) mosrespektimin e afatit 10 ditor dhe b) formën e parashikuar nga ky ligj. Ndërsa aspekti material lidhet me elementët e parashikuar në pikën 3: a) gabimet materiale; b) gabime fakti; c) gabime procedurale. Kushtet e parashikuara në pikën 3 vlejnë edhe për rastet kur Këshilli vendos pranimin e kërkesës për rishikim. Në këto raste, ai ka të drejtë të korrigjojë aktin, pra të nxjerrë një akt administrativ të ndryshuar, gjithmonë duke pasur parasysh objektin e kërkesës, pra vetëm për aq sa është kërkuar. Pra, ajo që bie në sy është se ligji ka parashikuar një zgjidhje mjaft efektive duke i njohur kompetencën Mbledhjes Plenare të Këshillit të riparojë vetë aktin dhe ta nxjerrë atë në përputhje me rregullat e ligjit dhe jo t’ia kthejë për rishqyrtim dhe vendimmarrje të re komisionit përkatës. Një zgjidhje e tillë është në favor të parimit të efektivitetit në vendimmarrje gjë që favorizon edhe zhvillimin e një procesi të rregullt administrativ brenda një afatit sa më të shkurtër.

       

      1. Pika 5 e nenit 99 përmban në mënyrë të shprehur detyrimin për njoftim në rast se vendoset mospranimi i kërkesës për rishikim për shkaqe të mosrespektimit të formës dhe të afatit të kërkesës për rishikim. Kjo nuk do të thotë se në raste të tjera kërkuesi nuk njoftohet, pasi ky proces tashmë është një nga shtyllat kryesore jo vetëm të të gjithë kuadrit të ri ligjor në sistemin e drejtësisë por edhe të rregullave të rishikuara procedurale administrative, civile, penale etj. Risia duhet parë e lidhur ngushtë me detyrimin e organit administrativ për të bërë të njohur shkaqet e rrëzimit, të cilat në praktikë të vazhdueshme administrative (dhe gjyqësore) kanë munguar duke e lënë në errësirë informative kërkuesin për arsyet e mospranimit të kërkesës së tij. Pra, rregulli i vlefshëm për të gjitha rastet është që kërkuesi merr dijeni për fatin e procedurës së nisur prej tij dhe arsyet që kanë çuar në një vendimmarrje të caktuar.

       

      [1] Shih nenin 144 të KPA-së.

      [2] Sokol Sadushi, E drejta administrative procedural (2017), fq.315. Botimet Toena.

      1. Konteksti historik në të cilin është miratuar dispozita – por në fakt në tërësi ligji - është ai i reformës së thellë kushtetuese e ligjore të sistemit të drejtësisë të vitit 2016. Dispozita që komentohet është zbërthim i drejtpërdrejtë i nenit 147 dhe 147/a të Kushtetutës. Vlen të përmendet se reforma në drejtësi (në kuadrin e të cilës u miratua ligji për organet e qeverisjes të sistemit të drejtësisë) u parapri nga dy dokumente të rëndësishëm strategjikë: (i) Dokumenti Analitik i Sistemit të Drejtësisë ; dhe (ii) Strategjia e Reformës në Drejtësi. Këta dokumente të rëndësishëm që u miratuan nga Komisioni i Posaçëm Ad Hoc për Reformën në Drejtësi përcaktuan problemet e sistemit dhe drejtimet që do të ndiqte reforma për t’i adresuar ato. Në fushën e qeverisjes së sistemit gjyqësor, dhe më konkretisht në lidhje me mënyrën e funksionimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë/KLD (organi pararendës i KLGJ), si organi kryesor i vetëqeverisjes së gjyqësorit, Dokumenti Analitik identifikoi problemet e mëposhtme: mospasja e rregullave më të qarta për paraqitjen e raporteve periodike dhe publike, të cilat në mënyrë transparente tregojnë parimet mbi të cilat Këshilli i Lartë të Drejtësisë kryen funksionet dhe veprimtarinë e tij; pavarësisht ndryshimeve që i janë bërë ligjit për KLD-në, vërehet se KLD-ja ka një rol të kufizuar në fusha të rëndësishme të mirëqeverisjes së pushtetit gjyqësor; Anëtarët e KLD-së janë thjesht anëtarë me votë por nuk marrin pjesë në hartimin e akteve të tij; procesi i hartimit të vendimeve të KLD-së nuk përfshin të gjithë anëtarët e tij. Për më tepër, duket të jetë praktikë që vendimet të merren edhe jashtë seancave plenare ose me anë të vendimeve qarkore, në të cilat nuk janë të përfshirë të gjithë anëtarët. Mungojnë komisionet, si struktura të brendshme, për shqyrtimin dhe vendimmarrjen për çështje të caktuara. Ligji për KLD-në ka mangësi në organizimin e punës, konkretisht në mungesën e komisioneve/komiteteve që kanë lidhje me funksionet kryesore të KLD-së, përkatësisht lidhur me disiplinën, emërimet, vlerësimin dhe çështje të tjera që janë në kompetencë ekskluzive të Këshillit. Në praktikë KLD-ja e siguron funksionimin e saj, duke krijuar grupe pune, të cilat nuk kanë kompetenca vendimmarrëse.

       

      1. Më tej, Ligji nr. 8678, datë 14.05.2001 “Për organizimin dhe funksionimin e Ministrisë së Drejtësisë”, i ndryshuar, parashikonte se përgjegjësitë e ministrit të Drejtësisë, në cilësinë e titullarit më të lartë të institucionit që ai drejton, shtrihen në këto drejtime kryesore: i) ndjek dhe përgjigjet për realizimin e politikës së përgjithshme shtetërore në fushën e drejtësisë; ii) harton projektet e akteve ligjore e nënligjore në fushën e drejtësisë; iii) kujdeset për organizimin dhe funksionimin e shërbimeve që lidhen me sistemin gjyqësor dhe atë të drejtësisë në përgjithësi; iv) kujdeset dhe kontrollon veprimtarinë e administratës gjyqësore; v) kryen inspektime dhe bën procedimin disiplinor të gjyqtarëve të gjykatave të shkallës së parë dhe të apelit, sipas ligjit; vi) kontrollon, sipas ligjit, organin e prokurorisë dhe raporton te Presidenti i Republikës dhe në Kuvend; vii) mbështet dhe merr pjesë, sipas ligjit, në realizimin e funksioneve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë; viii) kujdeset dhe mbështet veprimtaritë për përgatitjen profesionale, aftësimin dhe specializimin e gjyqtarëve, prokurorëve, avokatëve, noterëve dhe juristëve të administratës publike; ix) kujdeset dhe mbështet veprimtaritë shkencore në fushën e drejtësisë dhe përhapjen e edukatës juridike. Të gjitha këto aspekte u gjetën si jo në përputhje me një administrim të pavarur të pushtetit gjyqësor dhe për këtë arsye, këto funksione tashmë i kanë kaluar KLGJ-së.
      1. E drejta ndërkombëtare e detyrueshme për Republikën e Shqipërisë nuk përmban dispozita që të jenë drejtpërsëdrejti relevante për njoftimin e akteve administrative që nxjerr organi që merret me administrimin e pushtetit gjyqësor, por mbeten të rëndësishme njoftimi korrekt dhe bërja publike e tyre me mjetet e përshtatshme me qëllim sigurimin e transparencës dhe të drejtën e informimit, të garantuar edhe nga aktet ndërkombëtare por edhe nga kuadri kombëtar kushtetues dhe ligjor.
    1. Pavarësisht nga sa më sipër, ekzistojnë standarde dhe rekomandime ndërkombëtare të tipit “soft law” që janë relevante, tërthorazi ose drejtpërsëdrejti, për këtë diskutim. Si standarde me relevancë të tërthortë mund të përmenden rekomandimet për krijimin e një organi të pavarur me kompetenca të gjera në fushën e statusit të magjistratëve. Kështu, Rekomandimi i Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës No. R (94) 12, për pavarësinë, efiçencën dhe rolin e gjyqtarëve, Parimi VI (3), thotë se “Shtetet duhet të konsiderojnë ngritjen me ligj të një organi të posaçëm përgjegjës për vendosjen e masave dhe sanksioneve disiplinore [ndaj gjyqtarëve]... ”. Më tej, Karta Europiane për Statusin e Gjyqtarëve, e miratuar nga Këshilli Konsultativ i Gjyqtarëve Europianë (KKGjE) thekson se ky rol (roli i përmendur më lart) duhet t’i besohet nje “autoriteteti te pavarur” dhe se “ndërhyrja e një autoritetit të pavarur, me procedura që garantojnë plotësisht të drejtën e mbrojtjes është me rëndësi të veçantë në çështjet e disiplinës [të gjyqtarëve]”. Po kështu, Magna Carta e Gjyqtarëve e miratuar nga KKGjE në nëntor 2010 parashikon që ”Procedimi disiplinor duhet të zhvillohet para një organi të pavarur dhe duhet të parashikojë mundësinë e ankimit para një gjykate. Këto standarde mund të konsiderohen me relevancë të tërthortë sepse mënyra e zgjedhjes së këtyre organeve të pavarura (me të cilën merret neni 19) është e një rëndësie esenciale për pavarësinë e tyre.”

     

    1. Me interes të veçantë janë dokumentet e Komisionit të Venecias dhe sidomos ato rekomandime që janë bërë konkretisht në lidhje me proceset e hartimit të dispozitave kushtetuese për të pasur një organ të pavarur për administrimin e pushtetit gjyqësor. Si element i pavarësisë njihet edhe nxjerrja e akteve administrative me efekt detyrues. Kështu, në opinionin e tij final mbi projekt-dispozitat kushtetuese, në paragrafin 20 të dokumentit, Komisioni i Venecias u shpreh si më poshtë:

    Komisioni i Venecias vlerëson se funksionimi i duhur i KLGJ-së dhe KLP-së mund të kërkojë krijimin e nënkomisioneve (shih Opinionin e Ndërmjetëm, pg.56); kjo mundësi duhet të paktën të përmendet në nivel kushtetues, ndërsa përbërja e këtyre nënkomisioneve mund të parashikohet në ligj.”

     

    1. Ndërsa në opinionin e ndërmjetëm Komisioni i Venecias mbështeti idenë e për t’i dhënë KLGJ-së të gjitha funksionet thelbësore për menaxhimin e çështjeve që lidhen me gjyqësori, duke krijuar edhe nënstrukturat e tjera të nevojshme për kryerjen e këtyre funksioneve.
    1. Materialet legjislative kryesore janë: (i) raporti që shoqëron projekt ligjin për Organet e Qeverisjes së Sistemit të Drejtësisë ; dhe (ii) procesverbalet e mbledhjeve të Komisionit të Posacëm Parlamentar, të datave 14, 19 dhe 20 shtator 2016, në të cilat u shqyrtua projektligji në fjalë.

     

    1. Pas miratimit të Ligjit për Qeverisjen, objeksionet e sipërpërmendura të opozitës u materializuan gjithsesi në një kërkesë të depozituar në Gjykatën Kushtetuese për konstatimin e antikushtetutshmërisë së ligjit në fjalë. Megjithëse ky nen nuk ishte pjesë e objektit të kërkesës, bie në sy arsyetimi jo i plotë dhe bindës që Gjykata Kushtetuese ka bërë në lidhje me shfuqizimin e nenit 61, i cili parashikonte kompetencat e Mbledhjes Plenare të KLGJ-së. Ajo argumentoi se: “Rregullimet që bën Kushtetuta nuk mund të jenë gjithmonë të plota e shteruese...Gjithësesi mbeten mjaft aspekte të organizimit të jetës institucionale për t’u parashikuar në ligje ose akte të tjera normative...Gjykata konstaton se kompetencat, si transferimi i gjyqtarëve/prokurorëve, vendosja e masave disiplinore ndaj gjyqtarëve/prokurorëve të të gjitha niveleve, propozimi Presidentit të Republikës i kandidatëve për gjyqtarë të Gjykatës së Lartë, propozimi Kuvendit i kandidatëve për Prokuror të Përgjithshëm, propozimi dhe administrimi i buxhetit apo dhe miratimi i rregullave të etikës dhe mbikëqyrja e respektimit të saj, të parashikuara shprehimisht nga Kushtetuta, nuk janë parashikuar si kompetenca që ushtrohen respektivisht nga mbledhjet plenare të KLGJ-së dhe KLP-së. Si rrjedhim, Gjykata vlerëson se të gjitha kompetencat e parashikuara nga Kushtetuta duhet të implementohen si të tilla në ligj dhe nuk mund t’u delegohen komisioneve. Në këtë mënyrë Gjykata Kushtetuese sanksionoi kuptimin e legjislatorit të zakonshëm sipas të cilit KLGj-ja në ushtrim të kompetencave të saj nxjerr aktet administrative përkatëse”.
    • Nenet 147 dhe 147/a të Kushtetutës
    • Nenet 62, 86, 88, 89, 90, 91, 92, 94, 95, 96, 97, 98 të ligjit nr.115/2016
    • Ligji Për statusin
    • KPA
  • Asnjë koment
    1. Gjykata Kushtetuese: Vendim nr. 41, datë 16.5.2017, 1/5 e deputetëve për kushtetutshmërinë e ligjit për organet e qeverisjes. Objekt i ankimit, midis të tjerave, ishte edhe neni mbi vendimmarrjen e Mbledhjes Plenare të KLGJ (ish neni 61) i cili u shfuqizua nga Gjykata, pasi binte ndesh me parashikimin e nenit 147 të Kushtetutës.
    1. Materiale relevante në lidhje me nevojën për ristrukturimin e organeve qeverisëse si dhe zgjidhjet e propozuara janë Dokumenti Analitik dhe Dokumenti Strategjik i Reformës në Sistemin e Drejtësisë, të miratuara nga Komisioni i Posaçëm Parlamentar.

     

    1. Sokol Sadushi, E drejta administrative procedurale. 2012. Botimet Toena.
    1. Ligji Nr. 8811, datë 17.5.2001 (ndryshuar me ligjin nr. 9448, datë 5.12.2005) “Për Organizimin dhe Funksionimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë”.
Arta Vorpsi
Marsida Xhaferllari, Arta Vorpsi, Gent Ibrahimi, Alma Faskaj (Vokopola)