Përmbajtja

• Koment
  • Qëllimi
    1. Neni 85 i KDPM parashikon rregulla të veçanta në lidhje me kushtet, kriteret, vlefshmërinë e arrestimit ose ndalimit të të miturit, si aspekte me rëndësi në vëmendje të prokurorisë dhe të gjykatës.

     

    2. Qëllimi i këtij neni është të bëjë lidhjen e duhur mes dispozitave të KDPM me parashikimet e Kodit të Procedurës Penale (KPP) në lidhje me arrestimin në flagrancë dhe ndalimin e të dyshuarit për kryerjen e një vepre penale.

     

    3. Neni 85 synon të ofrojë garancinë procedurale, përmes parashikimit të afatit ligjor të paraqitjes së të miturit të arrestuar ose ndaluar para gjykatës kompetente. Në këtë mënyrë synohet garantimi i parimit “habeas corpus”, që parashikon detyrimin për dëgjimin e të miturit, e mandej dhënien e vendimit mbi ligjshmërinë e ndalimit ose arrestimit dhe njëherazi që gjykata i vleftëson ato dhe cakton një ndër masat e sigurimit.
  • Objekti
    4. Neni 85 i KDPM përbëhet nga katër paragrafë, që synojnë t’i japin përgjigje kuptimit të këtij neni duke plotësuar njëri-tjetrin.

     

    5. Paragrafi i parë i nenit 85 parashikon mundësinë e arrestimit ose ndalimit të të miturit, çka duhet parë nga ana e gjykatës dhe prokurorisë në përputhje me rregullat procedurale të parashikuara në KPP dhe në KDPM.

     

    6. Në paragrafët 2, 3 dhe 4 parashikohen garancitë procedurale në rastin e arrestimit apo ndalimit të të miturit. Konkretisht të tilla janë: (a) detyrimi i prokurorisë për të paraqitur kërkesën për t’u vleftësuar arrestimi ose ndalimi i të miturit nga gjykata kompetente brenda 48 orëve. Mos respektimi i këtij afati ligjor mund të sjellë dy pasoja. Së pari, lirimin e menjëhershëm të të miturit në rast mospërmbushje të këtij afati ose së dyti moslirimin e menjëhershëm të të miturit në rast se gjykata i vleftëson ato dhe cakton masë sigurimi. Garanci tjetër është (b) detyrimi i prokurorisë për të paraqitur të miturin personalisht para gjykatës. Në këtë rast, gjykata e dëgjon personalisht të miturin dhe vendos në lidhje me vleftësimin e arrestimit ose ndalimit dhe, sipas rastit, cakton ose jo masën e sigurimit. Organi procedues, në përputhje me nenet 73 dhe 74 të KDPM informon të miturin lidhur me të drejtën për të njoftuar prindin dhe, në mungesë të tij, një person tjetër të rritur të treguar dhe pranuar prej tij; bën njoftimet përkatëse; ndërmerr menjëherë të gjitha masat e nevojshme për të realizuar njoftimin, sipas rastit, të përfaqësuesit ligjor ose procedural të të miturit, në përputhje me rregullat e parashikuara në këtë Kod; menjëherë sapo e sjell të miturin në mjediset e institucionit përkatës, njofton përfaqësuesin ligjor të të miturit ose personin e rritur, të treguar dhe pranuar prej tij, lidhur me arrestimin e të miturit, vendndodhjen e mbajtjes në paraburgim dhe shpjegon arsyet e arrestimit dhe i vë në dispozicion një kopje të Letrës së të Drejtave.
  • Komente për çështje të ndryshme të dispozitës
    7. Neni 85 i KDPM parashikon rregulla në lidhje me procedurën dhe afatet ligjore të vleftësimit të arrestimit (që nënkupton arrestimin në flagrancë) ose ndalimit të të miturit, nga gjykata kompetente, me qëllim që të mbrohet interesi më i lartë i të miturit në konflikt me ligjin. Sipas kësaj dispozite, i mituri në fjalë është një person që ka mbushur moshën e përgjegjësisë penale deri nën moshën 18 vjeç, ndaj të cilit ekziston një dyshim i arsyeshëm se ka kryer një vepër penale apo është marrë si i pandehur, sipas pikës 4 të nenit 3 të KDPM.

     

    8. Paragrafi i parë i nenit 85 është dispozitë referuese. Në të parashikohet se arrestimi në flagrancë ose ndalimi i të miturit bëhet në përputhje me parashikimet e KPP dhe të KDPM. Pra, neni 85 na çon përkatësisht në disa nene të KPP. Sipas KPP, kushtet dhe kriteret e arrestimit në flagrancë parashikojnë se arrestimi në flagrancë kryhet në rast se ekziston gjendja e flagrancës. Kuptimi i flagrancës jepet në nenin 252 të KPP. Gjendja e flagrancës ndodh kur i arrestuari, që në rastin konkret është (a) i mitur, (b) kapet në kryerje e sipër të veprës penale ose menjëherë pas kryerjes së saj, pasi ndiqet nga policia gjyqësore, nga personi viktimë ose nga persona të tjerë ose që është kapur me sende dhe prova materiale, nga të cilat duket se ka kryer veprën penale.

     

    9. Po ashtu kriter objektiv përcaktues për arrestimin në flagrancë është vepra penale të cilën dyshohet se ka kryer i arrestuari. Në këtë, drejtim neni 251 i KPP parashikon rregullime procedurale kryesisht për oficerët dhe agjentët e policisë gjyqësore. Këta të fundit kryejnë detyrimisht arrestimin e cilitdo që kapet në flagrancë për një krim me dashje, të kryer ose të mbetur në tentativë, për të cilin ligji cakton dënimin me burgim jo më të ulët në maksimum se pesë vjet. Neni 251 i KPP parashikon edhe situata të tjera që lidhen me arrestin në flagrance, edhe kur nuk janë kushtet e pikës 2, kur lind nevoja e domosdoshme, për shkak të rëndësisë së faktit ose të rrezikshmërisë së subjektit, e motivuar me akt të veçantë [hyperlink paragrafi 3 i nenit 251 të KPP].

     

    10. Kushtet dhe kriteret e ndalimit janë parashikuar në nenin 253 të KPP. Sipas këtij neni, ndalimi kryhet në kushtet e mëposhtme: “1. Kur ka shkaqe të bazuara për të menduar se ka rrezik ikjeje, prokurori urdhëron ndalimin e personit që dyshohet për një krim, për të cilin ligji cakton dënimin me burgim jo më të ulët në maksimum se katër vjet. 2. Policia gjyqësore kryen ndalimin me iniciativën e vet kur nuk është e mundur, për shkak të gjendjes së ngutshme, të pritet urdhri i prokurorit.”

     

    11. Në rastin e arrestimit apo ndalimit në flagrancë, në paragrafin e dytë, neni 85 parashikon detyrimin e prokurorit që në rast se nuk urdhëron lirimin e të miturit, atëherë ka detyrimin që brenda një afati maksimal prej 48 orëve të paraqesë në gjykatën kompetente kërkesën për vleftësimin e ligjshmërisë së arrestimit apo ndalimit. Lidhur me afatin ligjor që parashikon neni 85, ‘brenda 48 orëve nga arrestimi ose ndalimi’, duhet theksuar se është një garanci për të mbrojtur të miturit nga arrestime ose ndalime arbitrare. Për një monitorim të duhur të këtij afati, detyrimisht duhet të mbahet një protokoll i saktë, duke përfshirë orën dhe minutën e arrestimit nga policia dhe që i dorëzohet prokurorit, me qëllim që të përmbushen detyrimet ligjore. Paragrafi 2 i nenit 85, është në përputhje me Kushtetutën e RSH, përkatësisht nenin 27 paragrafi 2 gërma “c” dhe nenin 28 paragrafi 2, sipas të cilave prokurori duhet të kërkojë vleftësimin si të ligjshëm të arrestimit në flagrancë apo ndalimit pranë gjykatës kompetente, që është seksioni i të miturve pranë gjykatës së rrethit gjyqësor, sipas kuptimit të nenit 27 paragrafi 1 i KDPM. Ky parashikim është në përputhje me standardet ndërkombëtare që i mituri duhet të paraqitet në rast arrestimi apo ndalimi para gjykatës kompetente brenda një afati të arsyeshëm, të parashikuara në një sërë instrumentesh ndërkombëtare si, për shembull, neni 5 paragrafi 3 i Konventës për të Drejtat e Fëmijës; dhe paragrafi 83 i Komentit të Përgjithshëm nr. 10 të Komitetit të të Drejtave të Fëmijës. Ky nen është një garanci ligjore për shmangien e abuzimeve të organeve shtetërore në rastet e arrestimit dhe ndalimit të të miturit, ndaj duke ndaluar që këto vendime të jenë arbitrare dhe të kontrollohen në një mënyrë sa më të shpejtë nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme, duke respektuar interesin më të lartë të të miturit dhe shmangur qëndrimin jashtë afatit në gjendje arresti ose ndalimi, pasi kjo dëmton procesin e zhvillimit normal psikologjik, intelektual të të miturit. Kjo është parashikuar në një sërë instrumentesh ndërkombëtare si, për shembull, neni 37 pika “b” dhe “d” të Konventës mbi të Drejtat e Fëmijës, rregullat 10.1 dhe 10.2 të Rregullave mbi standardet minimale të Administrimit të Drejtësisë për të Miturit, të evidentuara në rubrikën “legjislacioni ndërkombëtar” të këtij komenti.

     

    12. Lidhur me shprehjen ‘i mituri të lirohet menjëherë’, sipas pikës 3 të nenit 85 të KDPM, nënvizohet se në rast mosparaqitjen e të miturit brenda 48 orëve para gjykatës, atëherë arrestimi apo ndalimi e humbasin fuqinë e tyre, janë të pavlefshëm dhe për pasojë i mituri duhet të lirohet menjëherë. Në të kundërt, gjykata, mbi kërkesën e prokurorit paraqitur sipas kushteve ligjore të parashikuara në nenin 258 të KPP, duhet të vlerësojë në rastin konkret nëse janë plotësuar kushtet dhe kriteret e arrestimit në flagrancë dhe ndalimit të të miturit të parashikuara në nenet 251, 252 dhe 253 të KPP. Nëse gjykata, mbi bazën e kërkesës së prokurorit në seancë gjyqësore në kuptim të nenit 259 të KPP, vlerëson nëse në rastin konkret ekzistojnë kushtet dhe kriteret ligjore të parashikuara në nenet 228, 229 dhe 230 të KDPM, për të caktuar masë sigurimi ndaj të miturit, dhe cila masë konkretisht i përshtatet nevojës së sigurimit dhe interesit më të lartë të të miturit.

     

    13. Në seancën e vleftësimit të arrestimit dhe ndalimit, si dhe caktimit të masës së sigurimit, sipas paragrafit 4 të nenit 85 të KDPM dhe nenit 256 të KPP, gjyqtari dëgjon personalisht të miturin dhe pasi shqyrton provat jep vendimin menjëherë. Lidhur me shprehjen ‘gjyqtari dëgjon personalisht të miturin dhe jep vendimin menjëherë’, sipas nenit 85 pika 4 e KDPM, duhet theksuar se kuptohet qartazi se legjislatori e kërkon paraqitjen e të miturit para gjykatës në dy drejtime: për vlerësimin prej saj të ligjshmërisë së arrestimit në flagrancë ose ndalimit të të miturit, dhe për vlerësimin e kushteve dhe kritereve ligjore nëse ndaj të miturit duhet të vendoset masë sigurimi. Nëse çmohet nga gjykata se masa duhet vendosur, atëherë kjo gjykatë është kompetente për të caktuar se cila prej tyre do ishte e përshtatshme për nevojat e sigurimit, siç parashikohet në nenet 228, 229 dhe 230 të KPP, dhe mbi të gjitha cila do të ishte më në përshtatje me interesin më të lartë të të miturit. Këto masa sigurimi janë renditur në nenin 82 të KDPM dhe nenin 232 të KPP.

     

    14. Po ashtu, duhet theksuar se sipas nenit 85 pika 4 e KDPM me “gjyqtari dëgjon personalisht të miturin” duke kuptuar po ashtu se në seancën e vleftësimit të arrestimit dhe ndalimit, si dhe caktimit të masës së sigurimit të miturit të arrestuar apo ndaluar, i garantohet e drejta për t’u dëgjuar dhe për t’u shprehur, që nënkupton dhe të drejtën për të heshtur, garantuar kjo tashmë në një sërë instrumentesh ndërkombëtare. Ky parim i dëgjimit të të miturit personalishterr një rëndësi të veçantë në rastin e të miturit të arrestuar apo ndaluar, sidomos në lidhje me caktimin e masës së sigurimit, për të garantuar kështu gjykata zhvillimin normal psikologjik, mendore, si dhe zhvillimin e procesit arsimor të të miturit. Neni 85 paragrafi 4 merret me rregullimin e garancisë dhe të drejtave procedurale të procesit të rregullt ligjor që i sigurohen të miturit gjatë arrestimit apo ndalimit dhe zhvillimit të seancë gjyqësore të vleftësimit të tyre dhe caktimit të masës së sigurimit. Por, ato janë një detyrim ligjor, që garantohen nga organet procedurale që kryejnë arrestimin apo ndalimin e të miturit, si polica gjyqësore dhe prokuroria, si dhe gjykata në seancë gjyqësore të vleftësimit të tyre. Konkretisht në këtë drejtim me mjaft rëndësi paraqitet respektimi i të drejtave dhe garancive procedurale, siç janë mbrojtja ligjore, prania e psikologut dhe përfaqësuesit ligjor, e drejta për t’u dëgjuar dhe shprehur, e drejta për mos u vetinkriminuar, duke respektuar kështu interesin më të lartë të të miturit, të parashikuara këto në KDPM por të njohura tashmë në një sërë instrumentesh ndërkombëtare, siç mund të përmendet paragrafi 30 i preambulës dhe neni 6/6 i Direktivës 2016/800/EU[1] .

     

    [1] Shih http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016L0800&from=EN N

  • Konteksti historik
    15. Parashikimi i nenit 85 të KDPM nuk është risi për legjislacionin penal shqiptar. Ky parashikim është i ngjashëm me rregullimet e KPP, në lidhje me kushtet dhe kriteret e arrestimit në flagrancë dhe ndalimit të personit të dyshuar për kryerjen e veprës penale të parashikuara në nenit 251, 252 dhe 253 të KPP, si dhe rregullat ligjore për vleftësimin dhe caktimin e masës së sigurimit sipas nenit 259 të KPP.
  • Legjislacioni ndërkombëtar
    16. Në aspektin ndërkombëtar, një sërë instrumentesh kanë parashikuar dhe vendosur standardin për arrestimin dhe ndalimin e të miturit dhe vleftësimin e tyre nga gjykata kompetente brenda një afati sa më të arsyeshëm. Disa nga dokumentet ndërkombëtare që parashikojnë standardet e mësipërme janë si vijon:

     

    17. Konventa mbi të Drejtat e Fëmijës e OKB-së, 20 nëntor 1989, neni 37.[1]

     

    18. Pakti Ndërkombëtar mbi të Drejtat Civile dhe Politike e OKB-së, 20 nëntor 1989, ratifikuar me ligji nr. 7510, datë 08.08.1991, neni 9.[2]

     

    19. Komiteti për të Drejtat e Fëmijës pranë OKB-së, Komenti i Përgjithshëm nr. 10, “Të drejtat e fëmijëve në drejtësinë penale”, në paragrafët 82-84.[3]

     

    20. Asambleja e Përgjithshme e OKB-së, Rregullat e Pekinit (Rregullat për standardet minimale të Administrimit të Drejtësisë për të Miturit) rezoluta 40/33, 29 nëntor 1985, rregullat 10.1 dhe 10.2.[4]

     

    21. Këshilli i Evropës, Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore, 04.11.1950, në nenin 5 paragrafët 1/c dhe 3.[5]

     

    [1] Shih https://www.unicef.org/tfyrmacedonia/CRC_albanian_language_version(3).pdf vizituar për herë të fundit më date 25 Shtator 2017

    [2] Shih http://www.magjistratura.edu.al/media/users/4/drejtat%20civile%20dhe%20politike%20OKB.pdf vizituar për herë të fundit më datë 25 Shtator 2017

    [3] Shih http://www2.ohchr.org/english/bodies/crc/docs/CRC.C.GC.10.pdf vizituar për herë të fundit më datë 25 shtator 2017

    [4] Shih http://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/beijingrules.pdf  vizituar për herë të fundit më datë 25 shtator 2017

    [5] http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_SQI.pdf vizituar për herë të fundit më 26 shtator 2017

• Standarde ndërkombëtare/ Referenca ndërkombëtare/ Shembuj nga praktikat më të mira
  Asnjë koment
• Materiale legjislative
  Asnjë koment
• Dispozita të lidhura

  Kushtetuta 

  Neni 27 paragrafi 2

  Neni 28 paragrafi 2

  Kodi i Drejtësisë Penale për të Miturit 

  Neni 27 paragrafi 1

  Neni 3 paragrafi 4

  Neni 82

  Kodi i Procedurës Penale 

  Neni 228

  Neni 229

  Neni 230

  Neni 232

  Neni 258

  Neni 259

• Akte nënligjore
  Asnjë koment
• Vendime
  Asnjë koment
• Bibliografia

  Studim “Drejtësia për të mitur në Shqipëri një analizë e sistemit të administrimit të drejtësisë për të mitur dhe gjendjes së të miturve në konflikt me ligjin në Shqipëri”, mundësuar nga UNICEF, me mbështetjen e Komisionit Europian dhe Sida.[1]

   

  [1] Shih http://www.crca.al/sites/default/files/publications/Drejtesia%20per%20te%20mitur.pdf vizituar për herë të fundit më datë 16 shtator 2017

• Arkiva

  Neni 259 i KPP, përpara ndryshimeve të ligjit nr. 35/2017, date¨ 30.3.2017.